Μια υποχρέωση που αφορά στο σύνολο των Ελλήνων ανδρών είναι η στρατιωτική θητεία. Με εξαίρεση όσους δικαιούνται απαλλαγή, μειωμένη θητεία ή θα συναντήσουν ευνοϊκές συνθήκες, η εκπλήρωση της υποχρέωσης απαιτεί την αφιέρωση σημαντικού χρονικού διαστήματος (9-12 μήνες με τα τωρινά δεδομένα) και μεγάλου μέρους των δυνάμεων του ατόμου. Επιπλέον, η απόσταση δεν διευκολύνει τις προσωπικές και τις επαγγελματικές επαφές.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, γίνεται σαφές ότι η θητεία επηρεάζει την επαγγελματική πορεία και την ευεξία του ατόμου. Στην προσπάθεια του νέου να εκπληρώσει σχετικά ανώδυνα αυτό το καθήκον ο βασικός προβληματισμός που προκύπτει είναι ο εξής: «Πότε είναι η ιδανική στιγμή για να στρατευτώ; Μετά από την επίτευξη κάποιων στόχων, όπως η ολοκλήρωση των σπουδών, ή μήπως σε μικρή ηλικία;». Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε περίπτωσης, ώστε η συγκεκριμένη επιλογή να έχει στόχο και να είναι στον κατάλληλο με βάση τα σχέδια του ατόμου χρόνο.
H στρατιωτική θητεία σε μικρή ηλικία προσφέρει χρήσιμα μαθήματα για την επαγγελματική σταδιοδρομία και την απελευθερώνει από ενδιάμεσα εμπόδια. Πιο συγκεκριμένα, ο στρατεύσιμος αναλαμβάνει ευθύνες για πρώτη φορά και δοκιμάζεται για την υπομονή, την πειθαρχία και την ομαδικότητά του με τη διαφορά ότι τα λάθη δεν αξιολογούνται τόσο αυστηρά όσο σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον. Επιπρόσθετα, ωριμάζει, λαμβάνει ερεθίσματα και διευρύνει τους ορίζοντές του. Τέλος, η εκπλήρωση της υποχρέωσης συνεπάγεται ότι η επαγγελματική σταδιοδρομία του θα ξεκινήσει χωρίς μελλοντικούς περιορισμούς.
Από την άλλη, το άτομο αντιμετωπίζει αμέσως μετά την ενηλικίωσή του ένα καινούργιο και διαφορετικό περιβάλλον. Βρισκόμενος σε ευαίσθητη ηλικία, λαμβάνει πιο σοβαρά υπόψη τις διδαχές, τις συμπεριφορές και τις συνήθειες του στρατού με θετικές και αρνητικές συνέπειες για την προσωπικότητά του. Επίσης, αντιμετωπίζει το κράτος και την έννοια της ιεραρχίας. Πιο συγκεκριμένα, έρχεται σε επαφή με τη γραφειοκρατία, τους αργούς μηχανισμούς και τις ελλιπείς υποδομές και απογοητεύεται για τη μελλοντική σχέση του ως πολίτη. Επιπλέον, συναντά έναν κόσμο όπου τα ιεραρχικά επίπεδα είναι απολύτως διακριτά και ενδεχομένως χάνει την εμπιστοσύνη του για την ιεραρχική σχέση ανώτερου και κατώτερου.
Η στρατιωτική θητεία σε μεγαλύτερη ηλικία παρουσιάζει κάποια πλεονεκτήματα. Πρώτα απ’ όλα, είναι πιο πιθανή η αξιοποίηση σε κάποιο πόστο, γεγονός το οποίο προσδίδει ιδιαίτερο νόημα στη θητεία και λειτουργεί ως πρακτική άσκηση (π.χ. οπλίτης ιατρός). Επιπλέον, το άτομο, βιώνοντας την έλλειψη προσωπικού χώρου, το κρύο και τα μεταμεσονύχτια ξυπνήματα, εκτιμά τα κεκτημένα της πολιτικής ζωής του και τις δυσκολίες της εργασίας ή των σπουδών του. Σε πολλές περιπτώσεις ο στρατεύσιμος είναι κατασταλαγμένος και διευρύνει με στόχευση το κοινωνικό του δίκτυο, το οποίο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε επαγγελματικό. Παράλληλα καταπονείται λιγότερο ψυχολογικά, καθώς είναι ολοκληρωμένη η προσωπικότητά του, γνωρίζει τα όριά του και υποστηρίζεται από συγγενείς και φίλους, οι οποίοι είναι πλέον ένα δοκιμασμένο δίκτυο.
Μολαταύτα, στο συγκεκριμένο σενάριο υφίστανται κάποια μειονεκτήματα για την επαγγελματική πορεία του ατόμου. Όσον αφορά στην περίοδο πριν την εκπλήρωση της υποχρέωσης υπάρχει δυσκολία στην πρόσληψη και στην επαγγελματική ανάπτυξη, καθώς οι εργοδότες προτιμούν εργαζομένους χωρίς εκκρεμότητες. Ακόμη και αν αυτό το εμπόδιο είχε ξεπεραστεί, η στρατιωτική θητεία αποτελεί τροχοπέδη στη διατήρηση των κεκτημένων σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Τέλος, ειδικά για πρόσφατους αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης η στράτευση δυσχεραίνει την εφαρμογή της θεωρίας στην πράξη και θα απαιτηθεί μεγαλύτερος χρόνος προσαρμογής στο μέλλον.
Εντέλει, η στρατιωτική θητεία είναι μια υποχρέωση που αναβάλλεται, αλλά δεν διαγράφεται. Μια δυσκολία που γίνεται λιγότερο επώδυνη αν λαμβάνονται υπόψη τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των πιθανών σεναρίων και αποφασίζεται η κατάλληλη στιγμή.
Ανδρέας Γεωργίου,
Οικονομολόγος
