Τι ακριβώς είναι οι Γιατροί χωρίς σύνορα;
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι μια διεθνής, ανεξάρτητη, ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση, που παρέχει επείγουσα βοήθεια σε άτομα που έχουν πληγεί από ένοπλες συγκρούσεις, επιδημίες, αποκλεισμό από την παροχή ιατρικής φροντίδας και φυσικές καταστροφές.

Ποιες είναι οι βασικές αρμοδιότητες του γραφείου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα;
Μέσα στο 2014 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσφέραμε ιατρικές υπηρεσίες σε 8.250.700 ασθενείς στα εξωτερικά μας ιατρεία σε 64 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο.  Πραγματοποιήσαμε συνολικά περισσότερα από 380 προγράμματα: ολοκληρωμένες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, προγράμματα Έμπολα, HIV-AIDS και Φυματίωσης, θεραπευτικά κέντρα αντιμετώπισης υποσιτισμού, υπηρεσίες φροντίδας μητέρας-παιδιού, ψυχικής υγείας, χειρουργικά,  για ξεχασμένες ασθένειες, προγράμματα εξυγίανσης νερού, σε καταυλισμούς προσφύγων, παρεμβάσεις σε κέντρα κράτησης μεταναστών και φυλακές καθώς και υποστήριξης θυμάτων σεξουαλικής βίας.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα εδώ και 25 χρόνια. Ως μέρος μιας διεθνούς, ανεξάρτητης, ιατρικής, ανθρωπιστικής οργάνωσης, το ελληνικό γραφείο συμμετέχει σε προγράμματα παροχής επείγουσας βοήθειας σε άτομα αποκλεισμένα από την ιατρική φροντίδα και σε θύματα ενόπλων συγκρούσεων, επιδημιών και φυσικών καταστροφών με Έλληνες γιατρούς, νοσηλευτές, τεχνικούς αλλά και διοικητικούς επαγγελματίες. Επίσης, στόχος μας είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης πάνω στις μεγάλες ανθρωπιστικές κρίσεις και τους πληθυσμούς που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Ποιες ακριβώς είναι οι αξίες σας βάση των οποίων λειτουργεί η οργάνωση σας;
Η δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα διέπεται από την ιατρική ηθική και τις αρχές της ανεξαρτησίας, της ουδετερότητας και της αμεροληψίας. Λειτουργούμε με σεβασμό στους κανόνες της ιατρικής δεοντολογίας σεβόμενοι την αυτονομία των ασθενών, την ιδιωτική τους ζωή και τις πολιτικές και θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Δεχόμαστε οικονομική υποστήριξη σχεδόν αποκλειστικά από ιδιώτες εξασφαλίζοντας την ανεξαρτησία και τον απόλυτο έλεγχο της δράσης μας.

Ποια είναι τα κριτήρια εκείνα που σας ωθούν να παρέμβετε σε μια περιοχή και να παρέχεται βοήθεια;
Δίνουμε προτεραιότητα σε όσους αντιμετωπίζουν τον πιο άμεσο και σοβαρό κίνδυνο και προσφέρουμε βοήθεια σε ανθρώπους με μοναδικό κριτήριο την ανάγκη. Όταν η πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη παρεμποδίζεται, όταν οι ιατρικές εγκαταστάσεις απειλούνται και όταν οι ανθρωπιστικές κρίσεις παραμελούνται, επιδιώκουμε να φέρνουμε στο προσκήνιο τις ανάγκες των ασθενών μας καταγγέλλοντας δημόσια τις συνθήκες που τις δημιουργούν.

Πώς μπορεί κάποιος να ενημερωθεί σχετικά με τη συμμετοχή του στα προγράμματα της οργάνωσης;
Η διαδικασία υποβολής αιτήσεων για συμμετοχή είναι διαρκής. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να περιηγηθεί στην ιστοσελίδα μας (www.msf.gr), ή να παρακολουθήσει μια από τις μηνιαίες ενημερωτικές συναντήσεις στο γραφείο μας στην Αθήνα και να ενημερωθεί για τη διαδικασία, τις αρμοδιότητες και τα απαραίτητα προσόντα κάθε ειδικότητας.

Πώς λειτουργεί η διαδικασία επιλογής μελών για τις αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα;
Ο ενδιαφερόμενος υποβάλει ηλεκτρονικά την αίτηση του ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία επιλογής. Εμείς επεξεργαζόμαστε τα στοιχεία του κάθε υποψηφίου και επικοινωνούμε μαζί του το συντομότερο δυνατό βάσει των υφιστάμενων αναγκών σε κάθε ειδικότητα.  Εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις, ο υποψήφιος περνά στο επόμενο στάδιο, με την τελική διαδικασία επιλογής να διαρκεί από 4 έως 6 εβδομάδες. Για όσους ολοκληρώσουν επιτυχώς και αυτό το στάδιο, ακολουθεί ειδική εκπαίδευση προετοιμασίας, για όσες ειδικότητες αυτό κρίνεται απαραίτητο,  και μέσα σε 4 μήνες, κατά μέσο όρο, ο υποψήφιος θα βρίσκεται στην πρώτη του αποστολή με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. Να σημειωθεί ότι η ζήτηση και η προτεραιότητα απορρόφησης των ειδικοτήτων μεταβάλλεται βάσει των έκτακτων αναγκών που ανακύπτουν στις αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Η χώρα και το πλαίσιο που θα εργαστεί κάποιος καθορίζονται από την αντιστοίχιση των προσόντων του κάθε υποψηφίου και της χρονικής του διαθεσιμότητας, με τις ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό που υπάρχουν στις αποστολές μας τη δεδομένη χρονική στιγμή

Η συμμέτοχη σε αποστολή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα είναι εθελοντική;
Θίγετε ένα σημαντικό ζήτημα, και μου δίνετε την ευκαιρία να διευκρινίσω ορισμένα πράγματα καθώς έχω την αίσθηση ότι επικρατεί μια διαφορετική εντύπωση στην κοινή γνώμη. Το καθεστώς εργασίας στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είναι αμειβόμενο. Ο εθελοντισμός, ο οποίος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας της οργάνωσης, έχει να κάνει περισσότερο με τα κίνητρα που κινητοποιούν τους ανθρώπους για να βρεθούν με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στις μεγαλύτερες κρίσεις που μαίνονται αυτή τη στιγμή στον πλανήτη.

Για να επανέλθω, όμως, στην αμειβόμενη εργασία, όλα τα μέλη των αποστολών μας υπογράφουν σύμβαση εργασίας, βάσει όσων ορίζει η ελληνική νομοθεσία και αμείβονται αναλογικά, σύμφωνα με το επίπεδο ευθύνης της θέσης τους. Επιπλέον του μηνιαίου μισθού, καλύπτονται τα έξοδα διαβίωσης και τα έξοδα κάθε αποστολής όπως εξετάσεις, εμβολιασμοί, μεταφορικά και σίτιση, ενώ σε όλα τα μέλη παρέχεται ιδιωτική ασφάλιση.

Ποιές είναι οι βασικές ειδικότητες που χρειάζονται οι Γιατροί Χωρίς στις αποστολές τους;
Χρειαζόμαστε πολλές και ποικίλες ειδικότητες. Οι ανάγκες είναι διαρκείς. Στις ιατρικές ειδικότητες χρειάζονται κυρίως γιατροί, χειρουργοί, αναισθησιολόγοι, γυναικολόγοι, παιδίατροι και επιδημιολόγοι. Στον παραϊατρικό κλάδο αναζητούμε κυρίως νοσηλευτές, κλινικούς ψυχολόγους και μαίες. Επιπλέον, υπάρχει και ένα μεγάλο φάσμα μη-ιατρικών ειδικοτήτων που είναι απαραίτητες. Κατά κύριο λόγο χρειαζόμαστε «τεχνικούς», δηλαδή μια ειδικότητα με ποικίλες αρμοδιότητες, που συνήθως προϋποθέτει σπουδές «μηχανικών». Ο ρόλος των «τεχνικών» περιλαμβάνει από τη δημιουργία και τη συντήρηση υποδομών και τη διαχείριση του εξοπλισμού μέχρι τον συντονισμό της τροφοδοσίας και των μεταφορών. Επίσης χρειαζόμαστε συντονιστές για τη διαχείριση των οικονομικών, διοικητικό προσωπικό και υπεύθυνους ανθρωπίνου δυναμικού.

Ποιές είναι οι ανάγκες σε προσωπικό αυτή την περίοδο;
Αυτή τη στιγμή, υπάρχει άμεση ανάγκη σε Γιατρούς και Νοσηλευτές για παροχή ανθρωπιστικής και ιατρικής βοήθειας σε μεταναστευτικές και προσφυγικές ομάδες στις δράσεις μας ανά τον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στη Λέσβο (Μυτιλήνη), στην Ειδομένη (Κιλκίς) και στην Κω.

Ποιά είναι τα βασικά προσόντα που απαιτούνται για τη συμμετοχή σε αποστολή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα;
Οι υποψήφιοι πρέπει να είναι πτυχιούχοι, στον τομέα ειδίκευσής τους και να έχουν επαγγελματική προϋπηρεσία τουλάχιστον 2 ετών μετά την απόκτηση του πτυχίου τους. Επίσης, απαιτείται καλή γνώση ξένων γλωσσών, όπως αγγλικά, γαλλικά ή αραβικά.

Η δράση σας βασίζεται στην ουδετερότητα σε πολιτικά ή θρησκευτικά ζητήματα. Πόσο εύκολο είναι αυτό όταν βρίσκεστε σε μια εμπόλεμη ζώνη;
Η αμεροληψία είναι αδιαπραγμάτευτη αρχή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τους πολέμους που συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία, τη Συρία και την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Σε όλες τις περιπτώσεις περιθάλπουμε ασθενείς και από τις δύο πλευρές του μετώπου. Τις περισσότερες φορές δεν είναι εύκολο, αλλά η έντονη προσήλωσή στην αμεροληψία είναι αυτή που μας διαφοροποιεί όλα αυτά τα χρόνια στο πεδίο της ανθρωπιστικής δράσης. 

Όπως είναι λογικό, οι συνθήκες εργασίας στα προγράμματά μας είναι συχνά αντίξοες, ενώ το περιβάλλον ασταθές και ευμετάβλητο. Για αυτό τον λόγο, απαιτείται υψηλός επαγγελματισμός και τήρηση των κανόνων καθώς η ασφάλεια όλων βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τη συμπεριφορά του καθενός ατομικά. Τέλος, τα μέλη των αποστολών  είναι σημαντικό να επιδεικνύουν ιδιαίτερη ευχέρεια στις διαπροσωπικές επαφές με άτομα διαφορετικής κουλτούρας και ιδιαίτερη προσαρμοστικότητα.  

Η συνθήκη του Δουβλίνου λειτουργεί πυροσβεστικά στα κρούσματα μετανάστευσης ή οξύνει τα προβλήματα;
Είναι ξεκάθαρο ότι το υπάρχον σύστημα, το οποίο περιλαμβάνει και τον Κανονισμό Δουβλίνο, δεν λειτουργεί. Οι επιστροφές βάση Δουβλίνου έχουν σταματήσει ατύπως από τα περισσότερα  Ευρωπαϊκά κράτη.  Πρέπει όμως παράλληλα να ληφθούν άμεσα μέτρα για να επιτραπεί στους αιτούντες άσυλο να εισέλθουν στα νότια σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) προκειμένου να λάβουν τη βοήθεια και την προστασία που δικαιούνται σύμφωνα με τις οδηγίες της ΕΕ.

Τι πρέπει να αλλάξει σε επίπεδο ΕΕ για να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση;
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουμε προειδοποιήσει εδώ και καιρό για τις ντροπιαστικές συνέπειες της πολιτικής των κρατών μελών της ΕΕ που αγνοούν το ανθρωπιστικό τους καθήκον και έχουμε επανειλημμένως καλέσει τους ηγέτες της Ευρώπης να επανεξετάσουν ριζικά τις πολιτικές τους, προκειμένου να προσφέρουν ασφαλείς και νόμιμους τρόπους στους ανθρώπους που αναζητούν καταφύγιο και άσυλο στην Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, στην περίπτωση της Ελλάδας, η ΕΕ οφείλει να διαθέσει άμεσα επαρκείς πόρους, επιτρέποντας στη χώρα να εξασφαλίσει την κατάλληλη προστασία και τις ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής στα σημεία άφιξης.

Συνεργάζεστε με άλλες οργανώσεις σε τακτικό επίπεδο για να μπορείτε να αντιμετωπίζεται τις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες;
Σε αρκετές περιπτώσεις συνεργαζόμαστε με άλλους φορείς και οργανώσεις προκειμένου να καλύψουμε τις ανάγκες των ασθενών μας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Για παράδειγμα, στην Αθήνα, αυτή τη στιγμή οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα προσφέρουν ιατρική περίθαλψη, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και νομική βοήθεια σε πρόσφυγες που έχουν υποστεί βασανιστήρια, σε συνεργασία με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και το κέντρο ημέρας «Συνειρμός-ΒΑΒΕΛ».

Tι αποκομίζει τελικά κάποιος από τη συμμετοχή του σε δράσεις των Γιατρών Χωρίς Σύνορα;
Η εργασία στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα γίνεται μέσα σε ένα άρτια οργανωμένο δίκτυο. Όλοι προσφέρουν ανάλογα με τη θέση ευθύνης τους. Όλοι είναι μέρος μιας μεγάλης ανθρώπινης αλυσίδας που απαρτίζει την κάθε αποστολή, από το κεντρικό γραφείο που έχει τον επιτελικό συντονισμό μέχρι τον τελευταίο κρίκο της διαδικασίας. Σε αυτό το δίκτυο η συμβολή κάθε μέλους είναι καίριας σημασίας.

Σίγουρα η εμπειρία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προσφέρει πολλά στον ίδιο τον συμμετέχοντα. Και δεν αναφέρομαι στο εργασιακό πλαίσιο, αλλά πρωτίστως στις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες που αναπτύσσει κανείς μέσα από τη συμμετοχή του σε πρόγραμμα της οργάνωσης. Οι δύσκολες συνθήκες που επικρατούν, το ετερόκλητο πολιτισμικό περιβάλλον, οι περιορισμένοι πόροι, οι διαρκείς ανάγκες σε υλικοτεχνικό εξοπλισμό και οι απρόβλεπτοι παράγοντες που χρειάζεται διαρκώς να συνυπολογίζονται κατά την εκτέλεση των καθημερινών καθηκόντων, αποτελούν αναμφίβολα μια ιδιόμορφη και συμπυκνωμένη επαγγελματική εμπειρία. Η εργασία στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα είναι μια συνειδητή επιλογή προσφοράς ιατρικής ανθρωπιστικής βοήθειας εκεί όπου υπάρχει ανάγκη. Πρόκειται για μια αμφίδρομη συνάρτηση «του τι μπορείς εσύ να προσφέρεις με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, και τι προσφέρει η εμπειρία με τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα σε εσένα».

Μάθε περισσότερα για τις αποστολές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και τους τρόπους συμμετοχής στο 210.5200500, στο msf.gr και στις μηνιαίες ενημερωτικές συναντήσεις που πραγματοποιούνται στα γραφεία της οργάνωσης, Ξενίας 15, Αθήνα 15527 (έναντι πλατείας Μαβίλη).   

Αποστόλης Ζαβιτσάνος
Υπεύθυνος Δημοσιογραφικής Τεκμηρίωσης