Μπορεί η επιστήμη να γίνει από δημοφιλής, ψυχαγωγική και από απλώς ενδιαφέρουσα, άκρως ελκυστική; Σαφώς και μπορεί και αυτός είναι ο στόχος. Αυτό τουλάχιστον μας υπόσχονται οι διοργανωτές του StandUpScience που πραγματοποιείται φέτος για 4η συνεχόμενη χρονιά στο The Hub Events από την ομάδα Science Reactors. Μιλήσαμε με τον Νικόλα Πρωτονοτάριο και την Ελένη Γραμματικοπούλου εκ των βασικών συντελεστών του Hub Science και μας μετέφεραν την εμπειρία από το πάντρεμα δύο εντελώς διαφορετικών κόσμων.
Τι είναι το HubScience και πως γεννήθηκε η ιδέα;
Ε.Γ.: Το Hub Science είναι μια σειρά επιστημονικών εκδηλώσεων όπου σε αυτές δίνουμε μια άλλη διάσταση επικοινωνίας της επιστήμης. Ξεκινήσαμε με το επιστημονικό θέατρο και κλείνουμε με το Stand Up Science. Στηρίζουμε πάρα πολύ ένα διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας και διάχυσης της γνώσης στο κοινό καθώς θεωρούμε ότι η επιστήμη πρέπει να βγάλει το προσωπείο της σοβαροφάνειας και να σταθεί στα σωστά μέτρα και στη σωστή διάσταση. Για εμένα είναι ιδιαίτερη χαρά αυτή η ξεχωριστή συνεργασία με το Hub Science καθώς στοχεύουμε σε επιστήμονες που προσεγγίζουν εντελώς διαφορετικά την επιστήμη.
Ν.Π.: Όχι μόνο διαφορετικά αλλά και με μια εναλλακτική προσέγγιση πάνω στην επικοινωνία της επιστήμης. Η σειρά ομιλιών στο Hub Science με έδρα το The Hu bEvent στα Πετράλωνα ξεκίνησε το τέλος του 2011. Η πρώτη μας μεγάλη εκδήλωση ήταν κάτι μεταξύ διάλεξης και συναυλίας, όπου εκεί ο καθηγητής μαθηματικών της Οξφόρδης Dr David Achesonμίλησε για μαθηματικά και για μαγεία, φέρνοντας μαζί του και την ηλεκτρική του κιθάρα. Ήταν μια διάλεξη εκλαΐκευσης των μαθηματικών και ταυτόχρονα ήταν και ένα rockshow. Με αφορμή αυτή την ομιλία ξεκίνησαν όλα. Σκεφτήκαμε μήπως να κάνουμε μια σειρά παρόμοιων ομιλιών, όπως και έγινε. Αυτό στο οποίο αναφέρομαι ως εναλλακτικό είναι ο τρόπος προσέγγισης, θα τον έλεγα ευπροσήγορο, και μια πιο διαδραστική ματιά στα ζητήματα αυτά. Κάπως έτσι ήρθαμε εμείς και κλειδώσαμε στη όλη διαδικασία. Φέτος κλείνουμε την ομολογούμενος επιτυχημένη 4η σεζόν.
Πόσο εύκολο είναι να μιλήσεις για επιστημονικά θέματα σε μη μυημένο κοινό και μάλιστα με απλότητα και χιούμορ;
Ε.Γ.: Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι καθόλου εύκολο. Είναι άλλη η διαδικασία παρουσίασης ενός θέματος σε ένα επιστημονικό συμπόσιο ή σε ένα συνέδριο και άλλη η διαδικασία σε ένα ευρύ κοινό. Δεν μειώνεις το επιστημονικό αντικείμενο ή την επιστημονική χροιά εάν το απλουστεύσεις λίγο. Φανταστείτε ότι όλοι οι επιστήμονες που ήρθαν και μίλησαν ήταν σχεδόν σαν ηθοποιοί, έχουν κάνει παραστάσεις ως κλόουν, ως ζογκλέρ και όλοι τους ήταν καταπληκτικοί. Στην Ελλάδα έχουμε καταπληκτικούς επιστήμονες όπως είναι ο Θεοδόσης Τάσιος ο οποίος είναι εξαιρετικός ομιλητής, πάντα κάνει εξαιρετικές ομιλίες και κατακτά το κοινό. Επίσης εκπληκτικός είναι ο Ευτύχης Μπιτσάκης ο οποίος έκανε ομιλία πάνω στον χωροχρόνο ένα ομολογουμένως δύσκολο θέμα και για μία ώρα ήταν όρθιος και μιλούσε συνεχώς, αρνήθηκε να έχει κείμενο, αρνήθηκε να κάνει χρήση του powerpoint και κατάφερε να εμπνεύσει το κοινό. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν μια μαγεία. Αγαπάνε πάρα πολύ το θέμα τους αλλά πάω από όλα ξέρουν να επικοινωνούν με το κοινό. Είναι απλά συγκλονιστικοί.
Ν.Π.: Καθόλου εύκολο, για αυτό και είναι πολύ λίγοι αυτοί που το κάνουν πάρα πολύ επιτυχημένα. Χαρακτηριστικά μπορώ να σκεφτώ τον SimonSingh ο οποίος έχει γράψει πολλά βιβλία καθώς είναι ένας άνθρωπος με συγγραφική δεινότητα, χιούμορ και είναι αρκετά προσεγγίσιμος.
Τι προσπαθείτε να πετύχετε μέσα από αυτές τις εκδηλώσεις;
Ν.Π.: Θέλουμε να φέρουμε όσο περισσότερο κόσμο και να τον μυήσουμε, να νιώσουν ελεύθεροι, να έρθουν και να συνομιλήσουν με ερευνητές, πανεπιστημιακούς αλλά και showmen του χώρου σε ένα κλίμα με καθόλου πανεπιστημιακή διάθεση. Μέσα από το γέλιο να ευαισθητοποιήσουν και να αφυπνίσουν το κοινό, ακόμα και ο κόσμος φεύγοντας να θελήσει να ασχοληθεί με κάποιο κομμάτι της επιστήμης.
Ε.Γ.: Ο κόσμος να πάρει μια άλλου είδους παιδεία. Να αγαπήσουν τις επιστήμες και να μην τρομάζουν με αυτές, προσεγγίζοντας τες μέσα από έναν άλλον τρόπο.
Υπάρχει στην Ελλάδα τάση ενδιαφέροντος για τις επιστήμες;
Ν.Π.: Υπάρχει αυτή η ροπή του κόσμου προς το popularscience. Ο κόσμος πλέον γνωρίζει τις δράσεις μας και έρχεται στις εκδηλώσεις στις οποίες επικοινωνείτε η επιστήμη, χωρίς όμως να χάνει την σοβαρότητα και την επιστημονική προσέγγιση. Μάλιστα στο HUB από την αρχή δεν είχαμε εισιτήριο γιατί θέλουμε να απευθυνθούμε στον πολύ κόσμο.
Ε.Γ.: Στις Βραδιές του Ερευνητή, μία άλλη δράση, ήρθαν 10.000 άτομα και μάλιστα υπό δύσκολες συνθήκες. Την 1η μέρα ήμασταν ο ένας πάνω στον άλλον και την 2η μέρα με φοβερή κακοκαιρία, όπου ο κόσμος καθόταν ακόμα και έξω από την αίθουσα. Στο 2ο AthensScienceFestival ήρθαν 33.000 άτομα. Όλα αυτά δείχνουν ότι ο κόσμος θέλει, αρχίζει και έχει εμπιστοσύνη σε κάποιους χώρους που διοργανώνουν τέτοιου είδους εκδηλώσεις ότι δεν θα τον κοροϊδέψουν, και σίγουρα είναι πολύ σημαντικό ότι είναι δωρεάν
Ποιές είναι οι αντιδράσεις του κοινού;
Ε.Γ.: Αυτά τα events ξεκίνησαν πέρυσι με την βραδιά του ερευνητή και συνεχίστηκαν γιατί είχαν πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία. Ο κόσμος παρακολουθεί με αρκετό ενδιαφέρον και με ιδιαίτερο πάθος. Έχουμε δει μικρά παιδιά να εμπνέονται και να κάνουν ερωτήσεις πανεπιστημιακού επιπέδου. Μάλιστα όταν το είδαν καθηγητές μας ζήτησαν να πάμε να κάνουμε αντίστοιχες παράσταση στα σχολεία τους.
Ν.Π.: Αυτά είναι τα καλά της κρίσης. Μια τζάμπα standup διάλεξη, δηλαδή ψυχαγωγία, πολιτισμό, κωμωδία σε έναν πάρα πολύ ωραίο χώρο στο κέντρο της Αθήνας Δευτέρα βράδυ από νέους επιστήμονες. Άλλωστε το stand up απευθύνεται και σε περισσότερο κόσμο.
Οι εκάστοτε ομιλητές με πιο κριτήριο επιλέγονται;
Ν.Π.: Ένα κριτήριο είναι αυτή η ωραία ή ενδεχομένως παιγνιώδης προσέγγιση τους. Ότι δεν φοβούνται να το παρουσιάσουν στο ευρύ κοινό. Βέβαια βοηθάει και το YouTube καθώς πλέον μπορεί κανείς να δει βίντεο. Πολλοί επιστήμονες ανεβάζουν ομιλίες τους στο διαδίκτυο και έτσι γίνονται γνωστοί για το στυλ που έχουν και την επικοινωνία που κατακτούν με το κοινό τους. Φυσικά όμως υπάρχουν και βαρετοί επιστήμονες και βαρετοί ομιλητές και βαρετά επιστημονικά θέματα.
Ε.Γ.: Πολλοί άνθρωποι είναι γνωστό ότι είναι επικοινωνιακοί. Το μαθαίνεις από τις διακρίσεις που έχουν λάβει, από το κοινό περιβάλλον, από κατά καιρούς συνεργασίες και με μια σειρά άλλους τρόπους. Άλλωστε τόσα χρόνια που είμαστε στο χώρο γνωρίζουμε ποιος κάνει για την συγκεκριμένη εκδήλωση.
Από ποιους αποτελείται η ομάδα Science Reactors και τι κάνουν;
Ε.Γ.: Οι Science Reactorsδρουν σε δύο επίπεδα. Είτε κάνουν θέατρο που το ονομάζουμε science on stage, που τότε παρουσιάζουν τα θεατρικά, είτε κάνουν το standupscience το οποίο ξεκίνησε από πέρυσι. Συμμετέχουν κυρίως επιστήμονες που έχουν πάρει μέρος στο FameLab και παρουσιάζουν ένα θέμα που επιλέγουν το οποίο μπορεί να είναι και άγνωστο με το επιστημονικό τους αντικείμενο. Όλο αυτό με ένα διασκεδαστικό τρόπο, ο οποίος βοηθάει και τους ίδιους καθώς έχουν εξελιχτεί πάρα πολύ και έχουν γίνει καταπληκτικοί ηθοποιοί. Ο σκοπός μας ήταν να βγει η γνώση από το εργαστήριο και να γίνει κτήμα του κόσμου μέσα από αυτόν τον χιουμοριστικό τρόπο. Προσωπικά χαίρομαι όλες τις στιγμές αυτής της διαδικασίας γιατί δεν υπάρχει καμία κερδοσκοπία, όλα τα παιδιά το κάνουν σε βάρος του χρόνου τους αλλά νομίζω ότι το χαίρονται πάρα πολύ. Οι Science Reactor sαποτελούνται από τους Δημήτρης Δούκογλου (Ηλεκτρολόγος Μηχανικός), Κώστας Καρπούζης (Μηχανικός Υπολογιστών)Αθανάσης Κουστένης (Βιοχημικός), Δημήτρης Μακρής (Καθηγητής Μάνατζμεντ και Καινοτομίας ), Νίκος Μουστάκας (Επιστήμονας Υλικών), Κώστας Περιστέρης, (Ειδικευόμενος γιατρός-ταχυδακτυλουργός),Χρυσάνθη Σαλιαγκοπούλου (Βιολόγος), Νίκος Σταύρου (Γεωλόγος) και τον
Τζίμης Τσιμπίδας (Αστροφυσικός). Εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Γιώργο Χατζηπαύλου γιατί ήρθε στην πρώτη συνάντηση της ομάδας και έδωσε στα παιδιά κάποιες κατευθυντήριες γραμμές και στην συνέχεια τους ανέλαβε ο Κώστας Βρεττός ο σκηνοθέτης μας.
Πως προέκυψε η ιδέα για το standup και τι να περιμένουμε να δούμε στο event-διάλεξη στις 04/05;
Ε.Γ.: Το βρετανικό συμβούλιο διοργανώνει ένα διεθνή διαγωνισμό που λέγεται Fame Lab. Εκεί συμμετέχουν αρκετά παιδιά. Από όσους δηλώνουν συμμετοχή επιλέγονται 10 άτομα από μια επιστημονική επιτροπή. Από αυτά τα 10 άτομα τα περισσότερα έχουν μια επικοινωνία στην επιστήμη. Ένα από αυτά έγραψε ένα θεατρικό κείμενο που λεγότανε CSI: έγκλημα στο εργαστήριο, όπου κατά την διάρκεια του έργου και μέσα από την προσπάθεια εξιχνίασης του εγκλήματος παρουσιάζονται διάφορα θέματα όπως η πληροφορική, το DNA, η βιολογία, μιλάμε για εγκληματολογία, που σε αυτό τον τομέα συνεργαστήκαμε με το εγκληματολογικό τμήμα της αστυνομίας κ.α. Μέσα από όλο αυτό και έχοντας ήδη μια προϊστορία στο να παρακολουθώ standupcomedy, σκέφτηκα ότι έπρεπε κάπως να παντρέψουμε αυτά τα δύο. Μάλιστα στις 04/05 θα έχουμε και 3 πάρα πολύ καλούς standupcomedian τουςΒύρων Θεοδωρόπουλο,Αριστοτέλη Ρήγα καιΛάμπρο Φισφή.
Ν.Π.: Κάτι αντίστοιχο έχει κάνει και ο Matt Parker που έκανε standupmathematics ορμώμενος από το FameLab της Αγγλίας η οποία είναι πρωτοπόρος στην επικοινωνία της επιστήμης. Η δομή είναι σαν το openmic. Το concept είναι ότι κάποιος έχει 5 λεπτά για να ανέβει στη σκηνή και να κάνει το κομμάτι του και με αυτό οι επαγγελματίες προβάρουν τα μελλοντικά τους αστεία. Το event που έχουμε στις 04/05 θα είναι 5λεπτα από ερασιτέχνες-ηθοποιούς-κωμικούς ερευνητές, οι οποίοι θα επικεντρώσουν το κείμενο τους γύρω από επιστημονικά ζητήματα. Μέσα από το χιούμορ όχι μόνο να αναδείξουμε την επιστήμη αλλά και να την κριτικάρουμε με την όσο δυνατόν πιο καλή έννοια.
Τι άλλο να περιμένουμε από εσάς;
Ε.Γ.: Ετοιμάζουμε ένα standup μόνο με θέμα την εξέλιξη, το stand up biology. Ήδη υπάρχει ένα θέμα που το παρουσιάζει ο Δούκογλου ο οποίος είναι και standupscience και standupcomedian και ήταν και στο Fame Lab. Τώρα πλέον θέλουμε να το ανοίξουμε περισσότερο και να μην συμμετέχουν μόνο άτομα από το Fame Lab. Ο χώρος της επιστήμης είναι ανεξάντλητος επομένως και τα θέματα. Θα έχουμε συνέχεια καινούργια πρόσωπα και από την μεριά μας όσο περισσότερη διάσταση.
Η παράσταση της ομάδας Science Reactors με τίτλο «Stand-up Science», στο πλαίσιο του Hub Science, θα πραγματοποιηθεί την Δευτέρα 04/05/2015 The Hub Events (Αλκμήνης 5, Κ. Πετράλωνα, μετρό Κεραμεικός) στις 21:00 μ.μ.
Αποστόλης Ζαβιτσάνος
Υπεύθυνος Δημοσιογραφικής Τεκμηρίωσης
