Τα στατιστικά του κλάδου υγείας που παρουσιάζονται σε αυτό το άρθρο είναι αποκαλυπτικά των τάσεων που σύντομα προβλέπεται να κάνουν την εμφάνισή τους και στην Ελλάδα. Η χλιαρή έως αδιάφορη στάση των Ελλήνων επαγγελματιών του κλάδου υγείας απέναντι στις προκλήσεις που γεννά η νέα τεχνολογία έχει την εξήγησή της, αλλά δεν αποτελεί δικαιολογία. Κράτος, επαγγελματίες του κλάδου υγείας και πελάτες/χρήστες του διαδικτύου καλούνται από κοινού να αντιμετωπίσουν άγνωστες έως σήμερα προκλήσεις και να διορθώσουν επικίνδυνες στρεβλώσεις της αγοράς.
Το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης του 2008 δεν έκανε εξαιρέσεις. Χτύπησε το ίδιο βάναυσα και τον ιατρικό κλάδο σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον επαγγελματίες του κλάδου υγείας όλων των ειδικοτήτων βρέθηκαν να χάνουν σημαντικό αριθμό πελατών και εσόδων. Για να αντισταθμίσουν αυτή την απώλεια, πολλοί εξ αυτών των επαγγελματιών επέλεξαν να στραφούν στο διαδικτυακό marketing και στα κοινωνικά δίκτυα.
Έτσι σήμερα πάρα πολλοί επαγγελματίες υγείας του εξωτερικού αξιοποιούν αυτά τα μέσα κατά κόρον για την προβολή τους.
Τα παρακάτω στατιστικά είναι αποκαλυπτικά των τάσεων σε χώρες όπως η Η.Π.Α. Τάσεις που σύντομα προβλέπουμε να κάνουν έντονη την εμφάνισή τους και στην Ελλάδα.
Πώς συμπεριφέρονται διαδικτυακά οι καταναλωτές υγείας: Το 80% των χρηστών του διαδικτύου ψάχνει πληροφορίες για θέματα υγείας διαδικτυακά. 66% για ασθένειες, 56% για ιατρική περίθαλψη, 44% για γιατρούς.
H Google επεξεργάζεται πάνω από ένα δισεκατομμύριο αναζητήσεις την ημέρα, ποσό 3 φορές επάνω από τον πληθυσμό των Η.Π.Α. 85% των μηνιαίων χρηστών χρησιμοποιεί την Google ως μηχανή αναζήτησης. 81% των χρηστών κάνει κλικ σε διαφημιζόμενο link όταν ψάχνει για πληροφορίες σχετικές με την υγεία. Οι αναζητήσεις σε θέματα υγείας στην Google έχουν αυξηθεί κατά 47% από την περασμένη χρονιά.
Αυξάνεται η χρήση των social media και των κινητών στη φροντίδα υγείας:
- Νοσοκομεία: 26% των νοσοκομείων στις Η.Π.Α. χρησιμοποιεί τα social media (46% YouTube, 64% Twitter, 84% Facebook, 12% blogs).
- Γιατροί: Το 60% των γιατρών πιστεύει ότι τα social media βελτιώνουν την ποιότητα της φροντίδας που παρέχεται στους ασθενείς.
- Καταναλωτές: Ένας στους τρεις καταναλωτές χρησιμοποιεί τα social media, όπως το Facebook, το Twitter, το YouTube και online φόρουμ, για θέματα υγείας. Παρακολουθεί και μοιράζεται πληροφορίες, συμπτώματα, απόψεις σχετικά με γιατρούς, φάρμακα, θεραπείες, ιατρικές συσκευές και πλάνα υγείας.
Το 45% των ατόμων ηλικίας 45-64 θα μοιραζόταν θέματα υγείας μέσω social media. Το 56% πιθανόν θα μοιραζόταν θέματα υγείας στα social media.
Πάνω από τους μισούς χρήστες μεγαλύτερης ηλικίας είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο προκειμένου να διαχειριστούν θέματα υγείας και να επικοινωνήσουν με τους θεραπευτές τους.
Πάνω από το 80% των ατόμων ηλικίας 18 έως 24 είναι πιθανόν να μοιραστεί πληροφορίες για θέματα υγείας μέσω των social media και σχεδόν το 90% εμπιστεύεται τις πληροφορίες που βρίσκει σε αυτά.
Όταν ρωτήθηκαν ασθενείς ποιον εμπιστεύονται από αυτούς που δημοσιεύουν θέματα σχετικά με την υγεία στα social media, απάντησαν:
- Άλλους ασθενείς που γνωρίζουν το 46%.
- Άλλους ασθενείς που δεν γνωρίζουν το 25%.
- Νοσοκομείο το 55%.
- Γιατρό το 60%.
- Νοσηλευτή το 56%.
Ποσοστό ερωτηθέντων που πιθανόν θα μοιράζονταν θετική ή αρνητική εμπειρία:
- Φροντίδα που έλαβαν σε νοσοκομείο ή ιατρική μονάδα: 44% θετική, 40% αρνητική.
- Συγκεκριμένος γιατρός, νοσηλευτής ή πάροχος ιατρικής φροντίδας: 42% θετική, 35% αρνητική.
Το 41% δηλώνει πως τα social media θα επηρέαζαν την επιλογή του για συγκεκριμένο γιατρό, νοσοκομείο ή ιατρική μονάδα.
Υγεία στο κινητό
Από τους ενήλικες με κινητό τηλέφωνο το 31% έχει ψάξει πληροφορίες σχετικά με θέματα υγείας, ποσοστό διπλάσιο αν το συγκρίνει κανείς με το 17% δύο χρόνια πριν. Από τους ενήλικες με smartphone ένας στους δύο το χρησιμοποιεί για πληροφορίες σχετικά με θέματα υγείας. Το 19% των κατόχων smartphone έχει τουλάχιστον μια εφαρμογή υγείας στο τηλέφωνό του. Εφαρμογές άσκησης, διατροφής και βάρους είναι οι πιο δημοφιλείς.
Γυναίκες ηλικίας κάτω των 50 με ανώτερη/ανώτατη μόρφωση και ετήσιο εισόδημα άνω των 75.000 δολαρίων είναι πιο πιθανό να έχουν κατεβάσει μια εφαρμογή για θέματα υγείας.
Ο ελληνικός κλάδος υγείας
Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό, δεν φαίνεται να συμβαίνει το ίδιο και στην Ελλάδα. Οι λόγοι θα μπορούσαν να είναι πολλοί, αλλά όλοι υποθετικοί. Και αυτό γιατί στάθηκε αδύνατο να βρούμε μια ελληνική έρευνα που απαντά σε καίρια ερωτήματα, όπως «πόσοι Έλληνες επαγγελματίες του κλάδου της υγείας διαθέτουν ιστοσελίδα και social media account». Αν μετράει η δική μας εμπειρία, με βάση μια μικρή έρευνα που τρέξαμε το 2016, οι Έλληνες επαγγελματίες της υγείας μόλις τα τελευταία 3-4 χρόνια άρχισαν να συνειδητοποιούν τη σημασία του διαδικτύου. Ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που αξιοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρει σωστά. Μια νεκρή ιστοσελίδα και ένας Facebook ή Linkedin λογαριασμός δεν αρκούν για να φέρουν νέους πελάτες ή φήμη και αναγνωρισιμότητα. Χρειάζεται και δομημένη στρατηγική marketing.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Κατά την άποψή μας, όντας καλοί επαγγελματίες (στην πλειοψηφία τους), οι επαγγελματίες του χώρου της υγείας κάνουν το αυτονόητο: δίνουν όλη τη βαρύτητα στη δουλειά τους (π.χ. διαρκής επιμόρφωση, παρακολούθηση συνεδρίων, βελτιστοποίηση υπηρεσιών κ.λπ.). Έτσι όμως απομονώνονται και αφήνουν το περιθώριο σε κακούς επαγγελματίες, που έξυπνα επενδύουν στο διαδίκτυο (και όχι στην επιμόρφωσή τους), ώστε να βγαίνουν μπροστά, ενώ δεν το αξίζουν.
Έτσι δεν είναι λίγες οι φορές που μέσα από προσωπική έρευνα διαπιστώσαμε πως μέτριοι έως κακοί επαγγελματίες εμφανίζονται στις πρώτες θέσεις των οργανικών αναζητήσεων. Αντίθετα επαγγελματίες υψηλού επιστημονικού κύρους χάνονται στα αζήτητα των μηχανών αναζήτησης, στη 2η, 3η ή και 5η σελίδα (που σπάνια οι χρήστες μπαίνουν στον κόπο να ψάξουν), χάνοντας παράλληλα και έναν σημαντικό αριθμό δυνητικών πελατών.
Για να καταλάβει κανείς την πραγματική διάσταση του προβλήματος, αρκεί να σκεφτεί πως οι μηχανές αναζήτησης δεν είναι άνθρωποι/δικαστές για να ξεχωρίσουν έναν καλό επαγγελματία από έναν κακό. Είναι ρομπομηχανές που χρησιμοποιούν μαθηματικούς αλγορίθμους. Αξιολογούν δεδομένα με βάση προκαθορισμένα μηχανιστικά κριτήρια χωρίς να λαμβάνουν υπόψη σημαντικές παραμέτρους που χαρακτηρίζουν έναν καλό επαγγελματία, όπως το βάθος επιστημονικής κατάρτισης, η τήρηση της δεοντολογίας, η εμπειρία κ.ά. Για τις μηχανές αναζήτησης, αν δεν εμφανίζεται ένας επαγγελματίας στο διαδίκτυο (έστω και ως όνομα σε λίστες τηλεφωνικού καταλόγου), απλώς θεωρείται ανύπαρκτος.
Με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις εύκολα γεννάται το ερώτημα: «δηλαδή βαδίζουμε σε μια εποχή όπου οι τεχνολογικά κατηρτισμένοι (και όχι απαραίτητα καλοί επαγγελματίες) θα αναδειχθούν και οι τεχνολογικά αναλφάβητοι (αλλά υψηλού επιστημονικού κύρους) θα εξαφανιστούν»; Στην ερώτηση αυτή θα απαντούσαμε ανεπιφύλακτα «ναι». Δυστυχώς για όλους μας. Για τους επαγγελματίες του κλάδου υγείας, αλλά και για τους πελάτες/ασθενείς, που σερφάρουν αφελώς στο διαδίκτυο, πιστεύοντας πως οι μηχανές αναζήτησης θα τους προτείνουν τους καλύτερους επαγγελματίες. Και αυτό δεν πρέπει να το αφήσουμε να συμβεί.
Τα πράγματα δείχνουν να είναι ακόμη δυσκολότερα αν συνυπολογίσει κανείς το ασαφές αναχρονιστικό νομικό πλαίσιο (Ν. 3418/2005), που θέτει αυστηρούς, περιοριστικούς κανόνες στην προβολή και στη διαφήμιση των Ελλήνων επαγγελματιών υγείας. Ο φόβος μιας «καμπάνας» ή ενός προστίμου, π.χ. από τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών, οδηγεί πολλούς επαγγελματίες υγείας να μην ρισκάρουν το άνοιγμά τους στο ευρύ κοινό και στις νέες τεχνολογίες, γεγονός που τους καθιστά ευάλωτους στον ανταγωνισμό (που επενδύει χρηματικά στο διαδίκτυο).
Μία πρόταση
Παρά τις παραπάνω δυσοίωνες προβλέψεις πιστεύουμε ότι υπάρχουν περιθώρια αποτροπής μιας τέτοιας ανεπιθύμητης εξέλιξης, όπου κακοί επαγγελματίες καπηλεύονται τις δυνατότητες του διαδικτύου για να εξαφανίσουν από τον χάρτη τους καλούς (αλλά τεχνολογικά αναλφάβητους επαγγελματίες). Και μπορούν να συμβάλουν όλοι.
Προτάσεις για αυστηροποίηση των ποινών όσων καταπατούν τους κανόνες δεοντολογίας κατά την άποψή μας δεν μπορούν να αποτελέσουν τη λύση στις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες επαγγελματίες του κλάδου της υγείας. Η νοοτροπία του περιορισμού και της αυστηροποίησης των κανόνων δεοντολογίας το μόνο που θα καταφέρει είναι να απομονώσει ακόμη περισσότερο τους Έλληνες επαγγελματίες του κλάδου της υγείας. Έτσι θα χάσουν τις τεράστιες ευκαιρίες που παρουσιάζονται χάρις στο διαδίκτυο τόσο στη χώρα μας, όσο και στο εξωτερικό.
Εξάλλου αυτή η πρακτική του περιορισμού δοκιμάστηκε ήδη στο εξωτερικό και απέτυχε παταγωδώς. Ενδεικτικά, κανείς δεν ξεχνάει πώς ένας από τους κορυφαίους φορείς παγκοσμίως, το American Medical Association, ήταν από τους πρώτους που αντιμετώπισε τα social media ως πηγή προβλημάτων. Σύντομα όμως μπόρεσε να αντιληφθεί πως τα κοινωνικά δίκτυα εμφανίζουν και τεράστιες ευκαιρίες. Σήμερα αυτές οι ευκαιρίες όχι μόνο αξιοποιούνται ανάλογα, αλλά ο Α.Μ.Α. έχει συναινέσει στην ένταξη μαθήματων social media στις ιατρικές σχολές.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, πιστεύουμε ότι η λύση είναι πολύπλευρη και μπορεί να δοθεί από 3 μεριές.
Από το ελληνικό κράτος με τον εκσυγχρονισμό των κανόνων που διέπουν την προβολή και τη διαφήμιση των επαγγελματιών υγείας και την παράλληλη προσαρμογή του νομικού (και εκπαιδευτικού) πλαισίου στις ανάγκες της νέας εποχής.
Από τους ίδιους τους επαγγελματίες υγείας με την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών και την προσαρμογή των παροχών τους στις ανάγκες των σύγχρονων χρηστών. Όπως αναφέρει έκθεση της Deloitte με τίτλο «Προοπτικές του κλάδου υγειονομικής περίθαλψης για το 2015: Κοινοί στόχοι και αντικρουόμενες προτεραιότητες», υιοθετώντας την ψηφιακή καινοτομία, οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας θα αυξήσουν την αποδοτικότητά τους.
Τέλος, από τους ίδιους τους πελάτες του κλάδου υγείας και χρήστες του διαδικτύου. Συμμετέχοντας σε φόρουμ όπου μπορούν να καταθέσουν με ειλικρίνεια την εμπειρία τους για την εξυπηρέτηση που έλαβαν από επαγγελματίες του κλάδου, βοηθούν άλλους χρήστες να ξεχωρίζουν τους καλούς από τους κακούς επαγγελματίες του κλάδου υγείας.
Συνοψίζοντας
Η χρήση του διαδικτύου και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων του από τους επαγγελματίες του κλάδου της υγείας των Η.Π.Α. δείχνει τον δρόμο για όλα όσα θα επακολουθήσουν και στον ελληνικό χώρο της υγείας. Όμως οι Έλληνες επαγγελματίες του κλάδου υγείας δείχνουν να είναι απροετοίμαστοι και να μην έχουν αντιληφθεί τις ευκαιρίες και τους κινδύνους που εμφανίζονται. Ένας από αυτούς είναι, όπως είδαμε, το φαινόμενο «κακοί επαγγελματίες», οι οποίοι καπηλεύονται τις δυνατότητες του διαδικτύου για να εξαφανίζουν από τον χάρτη τους καλούς (αλλά τεχνολογικά αναλφάβητους) επαγγελματίες. Στην αντιμετώπιση τέτοιων και άλλων προκλήσεων μπορούν να συμβάλουν όλοι.
Μύριαμ Λιάπη,
Businessmentor.gr
