Στις μέρες μας επικρατεί η φήμη για τα νέα παιδιά που δεν έχουν ευκαιρίες, για την ανεργία που είναι πάνω από 35% γενικά και πάνω από 50% στους νέους, για το σύστημα που έχει καταρρεύσει, για τους μισθούς που είναι χαμηλοί, για όλη αυτή την κατάσταση της χώρας που αποδοκιμάζουμε από Δευτέρα έως Σάββατο και υπερψηφίζουμε την Κυριακή. Αλλά εδώ, δεν κάνουμε πολιτική κουβέντα...
Ακούω τον κόσμο να μιλά για τις χρυσές εποχές των 80s και των 90s. Εκείνη την περίοδο των 80s ήμουν και εγώ έφηβος και το τέλος της δεκαετίας με βρήκε να μπαίνω στην παραγωγική διαδικασία. Ο κόσμος τότε μιλούσε διαρκώς για την ανεργία –αν θυμάμαι καλά ήταν γύρω στο 6%- δεν θυμάμαι να υπήρχε ξεχωριστός δείκτης ανεργίας των νέων όπως υπάρχει σήμερα. Μπορεί και να υπήρχε. Αλλά αυτό το 6% τότε, πιστέψτε με, είχε την ίδια αγωνία, την ίδια αμφιβολία και την ίδια δυσκολία με το σήμερα... Θυμάμαι ότι οι μεγάλοι τότε μιλούσαν για το 6% σαν να ήταν η συντέλεια του κόσμου. Και επίσης θυμάμαι ότι αρκετοί γονείς, είχαν σαν σανίδα σωτηρίας την κλαδική του εκάστοτε κόμματος που μόλις τότε είχε ξεκινήσει να κάνει τα πρώτα της δειλά βήματα. Η εγγραφή τους στην κλαδική ήταν το διαβατήριο για την πολιτική τους δικτύωση και έτσι να μπορέσουν να εξασφαλίσουν μία δουλειά στα παιδιά τους. Μία δημόσια δουλειά φυσικά μιας και τότε ο ιδιωτικός τομέας δεν ήταν αξιόπιστος στα μάτια των γονιών διότι από τότε, χαρίζονταν σε κανέναν! Οπότε αυτό που έψαχνα ήταν μία σίγουρη θέση στο δημόσιο. Από εκείνες τις ανθεκτικές, ξέρετε... Που ακόμη και αν είσαι ανίκανος, ψεύτης, κλέφτης ή απλώς άχρηστος, δεν σε απολύει κανείς. Οπότε η μάχη για τον διορισμό σε ένα υπουργείο, μία δημόσια υπηρεσία, ένα ΙΚΑ, έναν ΟΤΕ, μία ΔΕΗ, μία ΠΥΡΚΑΛ, έναν Δήμο Αθηναίων, κάτι βρε αδελφέ, κρατούσε καλά... Και καθημερινά. Και περνούσε από την κλαδική.
Τω καιρώ εκείνο, αυτό το 6% φάνταζε να έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με το 50% των νέων σήμερα. Και θα σας εξηγήσω τους λόγους:
Ως ποσοστό προεξοφλούσε πως 6 στους 100 θα είναι άνεργοι. Άρα ακόμη και δεν ήταν τόσο μεγάλο ως ποσοστό, είχε καταφέρει λόγω της κοινωνικής του επέκτασης να αμβλύνει την ψυχολογία των ανθρώπων που έψαχναν για δουλειά. Ναι το θυμάμαι καλά που συζητούσαμε πόσο δύσκολο είναι να βρει κάποιος δουλειά. Ακόμη και οι δικοί μου οι γονείς το θεωρούσαν τόσο πολύ δύσκολο να βρω δουλειά που είχαν επιστρατεύσει την ξαδέλφη της μάνας, εκείνη με τα πολλά κονέ στο κόμμα για μία θέση στην Ιονική Τράπεζα. Σαν κλητήρας. Παρένθεση: Δεν δέχτηκα ποτέ την “ευκαιρία” αυτή γιατί τα δικά μου όνειρα απείχαν μακράν από εκείνο του κλητήρα και αυτό το λέω με όλο το σεβασμό για τους ανθρώπους που έκαναν και κάνουν αυτό το επάγγελμα. Και τα δικά μου όνειρα ήταν για εμένα πιο σημαντικά από τα όνειρα που είχε η μητέρα και ο πατέρας για μένα. Και κάπως έτσι ξεκίνησα την καριέρα μου σαν πωλητής σε μία εταιρεία με λούτρινα κουκλάκια. Door to door... Δουλειά που δεν μου εξασφάλιζε την μονιμότητα που ήθελε η κοινωνία τότε, μου εξασφάλιζε όμως αυτό που ήθελα εγώ. Την πιθανότητα της πραγμάτωσης του δικού μου ονείρου, όποιο και αν αυτό ήταν τότε.
Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα βολέματος που επικρατούσε και η οποία είχε περάσει σε όλα τα κοινωνικά στρώματα έσπερνε πανικό σε όσους όσοι δεν είχαν το “μέσο” κάνοντας να νοιώθουν είτε αβοήθητοι, είτε υποχρεωμένοι να ενταχθούν σε μία κλαδική.
Οι επιλογές για επαγγελματική απασχόληση την εποχή εκείνη ήταν πολύ συγκεκριμένες. Ο γιατρός και ο δικηγόρος ήταν το όνειρο κάθε γονιού, ο πολιτικός μηχανικός και ο αρχιτέκτονας ήταν επαγγέλματα δεύτερης επιλογής μεν αλλά οικονομικά υποσχόμενα. Και μερικά αντίστοιχα ακόμη. Αυτά για τον θαυμαστό κόσμο των πτυχιούχων.
Στον κόσμο των μη πτυχιούχων που άνηκα τότε και εγώ, (ξεκίνησα σπουδές στα 30 μου) τα πράγματα ήταν πιο σκληρά. Οικοδόμοι, σερβιτόροι (τότε τα τουριστικά επαγγέλματα δεν τα σπούδαζες), ελεύθεροι επαγγελματίες, εργάτες, έμπειροι μηχανικοί αυτοκινήτων, πωλητές και άλλα λίγα συναφή ήταν επαγγέλματα ήταν οι μόνες εναλλακτικές. Που και που έβρισκε κάποιος και καμία εργασία στο σπίτι, κάτι σαν χειροτεχνίες όπου μπορούσε να απασχοληθεί 3-4 ώρες για ένα έξτρα εισόδημα.
Ταυτόχρονα όπως και σήμερα, έτσι και τότε τα νέα παιδιά είχαν να αντιμετωπίσουν και τα της ηλικίας τους. Βγαίνοντας από την εφηβεία, οι νέοι έπρεπε να σκεφτούν και να πάρουν αποφάσεις για πολλά περισσότερα θέματα εκτός από την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Ο ουσιαστικός απογαλακτισμός, η ανασφάλεια του τι μέλλει γενέσθαι, η έλλειψη χρημάτων (είναι κλασσικό αυτό σε κάθε μετεφηβική ηλικία σε όλες τις δεκαετίες), η ταυτοποίησή τους στην κοινωνία, η προσωπική τους ταυτοποίηση, τα στερεότυπα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ανερχόμενη τεχνολογία, (οι των 80s έγραφαν ακόμη σε απλή χειροκίνητη γραφομηχανή –οι πολύ τυχεροί σε ηλεκτρική γραφομηχανή), τα προσωπικά διλήμματα, οι φόροι, οι βαλίτσες, οι φιλίες, οι σχέσεις, οι προσδοκίες, οι προδοσίες, η ανεργία, η κλαδική, το μέλλον, τα λάθη, οι ευκαιρίες, οι υποχρεώσεις αποτελούσαν και τότε όπως και σήμερα full time job για κάθε νέο. Ότι ακριβώς απαιτείται να κάνουν οι νέοι και σήμερα...
Ήταν τελικά τόσο χρυσές εκείνες οι εποχές; Και ήταν όλα τόσο πιο εύκολα όσο λένε;
Με το προνόμιο που μου δίνει η ηλικία μου (έχω ζήσει και έχω αργαστεί και κατά τις δύο αυτές περιόδους) θα σας πω, πως για εμένα όπως και για αρκετούς φίλους και συνεργάτες που σκέφτονται σαν και εμένα, οι εποχές ήταν ίδιες. Και τότε υπήρχαν πλούσιοι και τότε υπήρχαν και φτωχοί. Και εργαζόμενοι και άνεργοι. Η ευημερία και ανέχεια είναι ζευγάρι από την αρχαιότητα γιατί να χωρίσει επειδή κάποια στιγμή μπήκαμε στα 80s?
Εντούτοις οι μετρήσιμες διαφορές των εποχών είναι ουσιαστικά 2. Μία για κάθε εποχή. Και είναι και αυτές που προδίδουν την ομοιότητά τους: την δεκαετία 80 ή 90 η ανεργία ήταν μικρότερη αλλά οι επιλογές για επαγγελματική απασχόληση ήταν μετρημένες και όπως συνήθως γίνεται και όχι καλά πληρωμένες. Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η ανεργία μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τότε αλλά οι ευκαιρίες που προκύπτουν από τα αμέτρητα νέα επαγγέλματα δίνουν μεγαλύτερη πρόσβαση στην επαγγελματική ευκαιρία. Είναι πραγματικά σπουδαίο (για εμένα ανεκτίμητο) ότι σήμερα ένας νέος μέσα από τον υπολογιστή του σπιτιού του μπορεί να δημιουργήσει, εμπειρία, κόσμο, οπαδούς, θαυμαστές, φίλους και μέσα από αυτό το κανάλι να μοιράσει την δουλειά του ή να πραγματοποιήσει τη δική του επιχείρηση... Είναι ένα σπουδαίο όπλο που μπορεί να καθιστά κάθε άνεργο νέο σε έναν ενεργό πολίτη που μπορεί να ψάξει για εργασία σε όλο το κόσμο, να δημιουργήσει εργασία, να ανοίξει τα μάτια και τους ορίζοντές του, να “σκαρφιστεί” και να υλοποιήσει το διαφορετικό.
Πρόσθετα, όση ανεργία και αν υπάρχει, τα κανάλια για απασχόληση και εργασία που μπορεί να βρει κάποιος μέσα από τον υπολογιστή του είναι άπειρα. Αυτός που θέλει να βρει δουλειά, σήμερα, αύριο, μεθαύριο, θα τη βρει. Είναι νομοτελειακό. Ανεργία υπάρχει. Όχι απραξία.
Εν ολίγοις: Όπως και τότε έτσι και σήμερα, κάθε ένας είχε και έχει τη δυνατότητα να παλέψει ή να αδρανήσει. Να ψάξει ή να αφεθεί στην τύχη του. Να παλεύει θετικά ή να καταριέται την “κακούργα την κοινωνία”. Πιστέψτε με, τίποτα δεν άλλαξε σε αυτό. Η κρίση η ευημερία είναι δύο παράγοντες που καλώς ή κακώς συνυπάρχουν και θα συνυπάρχουν πάντα. Είναι και αυτά ένα ζευγάρι... Το που θα ανήκει ο κάθε ένας –ανεξαρτήτως που αυτός σήμερα βρίσκεται– είναι δική του απόφαση. Υπάρχουν άνθρωποι που σήμερα ευημερούν και αύριο θα είναι σε κρίση... Από λανθάνουσες αποφάσεις και επιλογές. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και σε αυτούς που σήμερα είναι σε κρίση αλλά θα επιλέξουν να κάνουν την αλλαγή, λαμβάνοντας τη σωστή απόφαση και κάνοντας τη σωστή επιλογή. Εσύ που είσαι και που θέλεις να ανήκεις;
Και κάτι ακόμη: Μέσα στις καταστάσεις που η ζωή πρόκειται να σε οδηγήσει, αν δεν μπορείς εσύ να βοηθήσεις τον εαυτό σου, πίστεψέ με ότι δεν θα βρεθεί κανείς να το κάνει αυτό για εσένα. Εκεί έξω θα βρεις τα πάντα. Δες την ευκαιρία και κάνε ότι χρειάζεται για να την κατακτήσεις. Δεν θέλει κόπο. Αποφασιστικότητα θέλει. Το ταξίδι της δράσης είναι όπως ένα καλοσχεδιασμένο παιχνίδι στον υπολογιστή σου. Εξαιρετικά συναρπαστικό και άκρως εθιστικό. Στο χέρι σου είναι να παίζεις τον ήρωα της οθόνης του υπολογιστή σου, ή τον πρωταγωνιστή της ζωής σου.
Ακόμα εδώ είσαι;
Στο επόμενο: Δυνάμωσε την προσωπικότητά σου. Καλές, καθημερινές και εύκολες πρακτικές για την ενίσχυση της προσωπικότητας σου.
Ανδρέας Κωνσταντινίδης
Εμπορικός Διευθυντής Yuboto
