Η πολυχρωμία είναι το βασικό συστατικό και η κυρίαρχη αντίληψη. Τόσο, που κανείς, ακόμη κι αν είναι περαστικός ή βιαστικός επισκέπτης, δεν νοιάζεται εάν δίπλα του περνά κάποιος Άραβας, απέναντί του κάθεται ένας Αφρικανός και πίσω του βρίσκεται μία Ελληνίδα. Το μόνο που διαφέρει στο συγκεκριμένο σκηνικό είναι πως οι άνθρωποι ενδιαφέρονται για τον Χασάν, τον Μαχμούτ, τον Μάριο, τον Αμπντούλ (τα ονόματα είναι τυχαία) κι όχι για τον Σύριο, τον Έλληνα, τον Ιρανό και τον Αφρικανό. Το μόνο που διαφέρει είναι πως στο συγκεκριμένο σκηνικό κυκλοφορούν νεοαφειχθέντες μετανάστες, μετανάστες δεύτερης γενιάς και πρόσφυγες και θέλουν να βρουν στον ήλιο μοίρα ή αλλιώς δουλειά για να δουλέψουν.
Το Generation 2.0 RED, απ’ όπου και το σκηνικό, είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός μεταναστών και Ελλήνων που συνεργάζονται για την προώθηση της ισότιμης συμμετοχής σε μία πολυπολιτισμική κοινωνία μέσω της ενδυνάμωσης των κοινοτήτων. Παρέχει νομική συμβουλευτική και πολιτισμική διαμεσολάβηση, εργασιακή συμβουλευτική, μη τυπική εκπαίδευση και υποστηρίζει τη διεκδίκηση δικαιωμάτων, τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων αδειών διαμονής. Εφαρμόζει προγράμματα όπως το «The other in me / Δες τον άλλον σε σένα», που αφορά σε μία σειρά εκπαιδευτικών παιχνιδιών και βιωματικών δραστηριοτήτων σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και το διαπολιτισμικό τουρνουά μπάσκετ «New generation got game».
Το πρόγραμμα «Διευκολύνοντας την πρόσβαση στην εργασία για ευάλωτους πληθυσμούς στην Αθήνα» στοχεύει στο να βοηθήσει τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους με την εύρεση εργασίας μέσω της υπηρεσίας της εργασιακής συμβουλευτικής, ενώ ήδη ένα δίκτυο εταιριών και επιχειρήσεων αγκάλιασε την ιδέα και θέλησε να επενδύσει έμπρακτα στη διαφορετικότητα, ενισχύοντας την προσπάθεια δημιουργίας μίας αγοράς εργασίας ανοιχτής προς όλους ανεξαρτήτως καταγωγής, θρησκείας ή χρώματος.
Η Κατερίνα Καπνίση (senior career counsellor) του Generation 2.0 RED σπούδασε φιλοσοφία – παιδαγωγική – ψυχολογία και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στη συμβουλευτική και τον επαγγελματικό προσανατολισμό στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι πεπεισμένη πως η γνώση είναι δύναμη και έχει ως στόχο την ενδυνάμωση των ατόμων, προκειμένου να είναι ανεξάρτητα και να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους, όπως γράφει το σχετικό σημείωμα στο site της οργάνωσης. Η Κατερίνα Καπνίση, όπως είδαμε με τα μάτια μας, είναι χαμογελαστή, ευγενική, αποφασισμένη και σίγουρη για δύο πράγματα: η πολυπολιτισμικότητα γεννά πλούσιες ιδέες και η διαφορετικότητα είναι φόβος που ξορκίζεται μόνο με την εξοικείωση.
Πώς αποφασίσατε να δημιουργήσετε το «Διευκολύνοντας την πρόσβαση στην εργασία για ευάλωτους πληθυσμούς στην Αθήνα»;
Υπήρχαν προγράμματα για την υποστήριξη των ευάλωτων πληθυσμών και συγκεκριμένα για τους μετανάστες, τους μετανάστες δεύτερης γενιάς και του πρόσφυγες. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το International Rescue Committee και μας έδωσε τη δυνατότητα να κάνουμε το βίντεο και την καμπάνια «Αγκάλιασε τη διαφορετικότητα», να κάνουμε περισσότερα workshops για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες προκειμένου να βρουν δουλειά, να προσεγγίσουμε εταιρίες που είναι ανοιχτές στη διαφορετικότητα και στη συνεργασία τους με ανθρώπους διαφορικού πολιτισμικού περιβάλλοντος, να προσεγγίσουμε εταιρίες που αντιλαμβάνονται ότι ένας μετανάστης ή ένας πρόσφυγας μπορεί να προσφέρει ως εργαζόμενος στην εταιρία του ό,τι και ένας Έλληνας, ενώ κάποιες φορές μπορεί να συνεισφέρει ακόμη και περισσότερα, γιατί έχει διαφορετική εξειδίκευση λόγω προέλευσης.
Ποιες είναι οι προσδοκίες μέσα από το πρόγραμμα;
Πέραν της συμβουλευτικής εργασίας θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα δίκτυο εργοδοτών και εταιριών που να μας ανακοινώνει τις θέσεις εργασίας κι εμείς με τη σειρά μας να φιλτράρουμε τα βιογραφικά των ωφελουμένων που έχουν απευθυνθεί σε εμάς, ώστε να γίνεται το ταίριασμα προσφοράς και ζήτησης εργασίας.
Πώς δουλεύετε για το «Διευκολύνοντας την πρόσβαση στην εργασία για ευάλωτους πληθυσμούς στην Αθήνα»;
Αυτό που προσπαθούμε είναι να υπάρξει δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα στον ωφελούμενο και σε εμάς, προκειμένου να καταλάβουμε τι ακριβώς θέλει, να κατανοήσουμε τις ανάγκες του. Πλέον έχουμε και δύο διερμηνείς, κι έτσι μπορούμε να συνεννοηθούμε ακόμη και σε φαρσί ή νταρί, καθώς υπάρχουν πρόσφυγες που δεν μιλάνε ούτε αγγλικά. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τις ανάγκες τους, να καταλάβουμε αν, για παράδειγμα, θέλουν να μάθουν ελληνικά ή υπολογιστές, ώστε να μπορούν κάποια στιγμή να ψάχνουν μόνοι τους για δουλειά. Χρειάζεται να ξέρουν και οι ίδιοι, κυρίως για τους αιτούντες άσυλο πρόσφυγες μιλάω, σε ποια ακριβώς φάση της ζωής τους βρίσκονται, ώστε να αποφασίσουν και πώς θα αντιμετωπίσουν το θέμα της εργασίας στην Ελλάδα. Αν θα μάθουν ελληνικά, αν θα μάθουν αγγλικά, υπολογιστές, τι μπορούν να κάνουν με τα πτυχία και τα απολυτήρια Λυκείου που είχαν στις χώρες τους, κατά πόσο είναι διατεθειμένοι να κάνουν μία δουλειά που δεν έχει καμία σχέση με τις σπουδές τους. Εμείς αυτό που κάνουμε είναι να τους ενδυναμώνουμε για να πετύχουν αυτό που θέλουν.
Πόσοι είναι οι ωφελούμενοι του προγράμματος;
Από τον Ιούλιο, που ξεκίνησε το πρόγραμμα «Διευκολύνοντας την πρόσβαση στην εργασία για ευάλωτους πληθυσμούς στην Αθήνα», εξυπηρετήθηκαν 150 άτομα, τα οποία έκαναν το πρώτο ραντεβού εργασιακής συμβουλευτικής, περίπου 100 παρακολούθησαν workshops και 120 έκαναν δεύτερη συνάντηση.
Πώς σας προσεγγίζουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες;
Έχουμε πολλές παραπομπές από άλλες οργανώσεις. Εκτός αυτού μέσα από το site μας (g2red.org), τη σελίδα μας στο Facebook και από στόμα σε στόμα.
Ποιο είναι το προφίλ τους;
Είναι κυρίως Άραβες, Σύριοι, Ιρανοί και Αφρικανοί. Η συντριπτική πλειονότητα είναι άντρες. Δεν μπορώ να πω με σιγουριά γιατί δεν έρχονται γυναίκες, ωστόσο υποθέτω πως παίζει ρόλο ότι στην πατρίδα τους έτσι κι αλλιώς δεν εργάζονται, έχουν μάθει να ζουν σε προστατευμένο περιβάλλον, στο σπίτι δηλαδή, ή μπορεί να έχουν παιδιά και να μην μπορούν να τα αφήσουν κάπου προκειμένου να εργαστούν.
Πολλοί πρόσφυγες είναι απόφοιτοι πανεπιστημίου διαφόρων επιστημών και οι περισσότεροι έχουν τελειώσει το Λύκειο. Κατά μέσο όρο όσοι έρχονται σε μας, εννοείται, είναι ηλικίας 20 έως 40 ετών.
Τι σκέφτονται για το μέλλον τους;
Κάποιοι σκέφτονται να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Άλλοι θέλουν μία γρήγορη κατάρτιση. Ορισμένοι επιμένουν να κάνουν κάτι σχετικό με τις σπουδές τους. Οι περισσότεροι όμως ψάχνουν οτιδήποτε, αρκεί να εργαστούν. Εκτός από τη δική τους επιβίωση, συνήθως πρέπει να φροντίσουν και τις οικογένειές τους, που ζουν στην πατρίδα τους.
Έχουν αντίκρισμα τα πτυχία τους στην Ελλάδα;
Ένα από τα μεγάλα προβλήματα είναι πως συνήθως δεν έχουν μαζί τους τα πτυχία τους, άρα είναι σαν να μην έχουν πτυχίο, σαν να μην έχουν σπουδάσει οτιδήποτε. Επειδή είναι πρόσφυγες διώκονται, επομένως, ακόμη και αν υπάρξει τρόπος επικοινωνίας με τα πανεπιστήμια, οι αρμόδιοι αρνούνται να στείλουν ή να παράσχουν αντίγραφα, γιατί θα έχουν ίσως νομικά προβλήματα. Είτε για απολυτήριο Λυκείου είτε για πανεπιστημιακό δίπλωμα, η διαδικασία να φτάσει στην Ελλάδα και να έχει ισχύ είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, υπάρχει υπηρεσία που διαπιστώνει ποια μαθήματα λείπουν, ώστε ο πρόσφυγας να πάρει πιθανώς πτυχίο, τα διδάσκεται και μπορεί να το αποκτήσει. Στην Ελλάδα απέχουμε μακράν.
Εάν τα έχουν, μπορούν να τα αναγνωρίσουν εδώ;
Το τοπίο είναι θολό. Υπήρξε ένα πιλοτικό πρόγραμμα, ώστε να αναγνωριστούν ορισμένα πτυχία, αλλά δεν έχουμε κάποια εξέλιξη.
Τι δουλειές κάνουν;
Πολλοί έχουν εργαστεί ως διερμηνείς αραβικών, φαρσί και νταρί κατά κύριο λόγο. Όμως και αυτές οι επιλογές έχουν πλέον μειωθεί. Εργάζονται στον τουρισμό, και ήδη έχουμε πολλές υποψήφιες θέσεις για το ερχόμενο καλοκαίρι, και στην εστίαση. Εάν ξέρουν ελληνικά (ή αγγλικά) μπορεί να δουλέψουν και στην εξυπηρέτηση πελατών. Εάν όχι, σε άλλες θέσεις.
Δυσκολευτήκατε να προσεγγίσετε εταιρίες ανοιχτές στη διαφορετικότητα;
Η προσέγγιση είναι εύκολη. Το θέμα είναι εάν θα υπάρξει συνέχεια της συνεργασίας με την εταιρία. Ομολογουμένως πολλοί εργοδότες είναι ανοιχτοί στη διαφορετικότητα και στο ενδεχόμενο να προσλάβουν πρόσφυγες ή μετανάστες, και λόγω νοοτροπίας, και γιατί νοιάζονται για την εταιρική κοινωνική ευθύνη τους. Υπάρχουν άλλοι που αρνούνται.
Υπάρχει λόγος να μην θέλει κάποιος να προσλάβει ξένο;
Δεν ξέρω. Υπάρχει λόγος άραγε; Το μόνο που αντιλαμβάνομαι είναι όταν δεν ξέρουν καθόλου ελληνικά και αυτό είναι όντως πρόβλημα για την επικοινωνία. Όταν όμως ξέρουν ελληνικά, έστω και σπαστά, δεν ξέρω γιατί. Γιατί να μην δοθεί η ευκαιρία και σε έναν ξένο, όπως σε έναν Έλληνα, να δουλέψει, εφόσον είναι κατάλληλος για τη θέση. Για παράδειγμα, οι Σύριοι έχουν παράδοση και εξειδίκευση στις δαντέλες. Γιατί να μην χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητές τους;
Πώς αντιμετωπίζεται ο φόβος του διαφορετικού;
Το κλειδί είναι να γνωρίσεις τον άλλο. Όταν τον γνωρίσεις, βλέπεις ότι απλώς είναι από μία άλλη χώρα. Καταλαβαίνεις πως είναι ίδιος με εμάς και επιπλέον έχει κάτι διαφορετικό να προσφέρει στην εταιρία. Εμείς είμαστε μία πολυπολιτισμική οργάνωση. Πραγματικά οι ιδέες που συγκεντρώνονται στις συναντήσεις μας έχουν πολύ ενδιαφέρον, γιατί όλοι έχουμε διαφορετικές εμπειρίες και βλέπει ο καθένας μας από διαφορετική οπτική τα πράγματα.
Με πόσες εταιρίες που θέλουν να προσλάβουν μετανάστες ή πρόσφυγες συνεργάζεστε;
Συνεργαζόμαστε με 11 εταιρίες αυτή τη στιγμή που είναι ανοιχτές στη διαφορετικότητα και στη συνεργασία με μετανάστες και πρόσφυγες. Αυτή τη στιγμή μπορώ να πω ότι έχουμε στείλει 8 βιογραφικά στη Στέγη Γραμμάτων και εργάζονται 3 μετανάστες δεύτερης γενιάς.
Πού οφείλεται ο φόβος για οτιδήποτε διαφορετικό;
Στην άγνοια, η οποία προκαλεί φόβο, και ο φόβος για το άγνωστο είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Όταν πάψει η άγνοια και υπάρξει εξοικείωση, θα πάψει κι ο φόβος για το διαφορετικό.
Τι σημαίνει «διαφορετικότητα»;
Αυτό που είμαι ως σήμερα, οι εμπειρίες μου, οι εικόνες, οι σκέψεις, οι γνώσεις, που συνεχώς εμπλουτίζονται. Μέσα στη διαφορετικότητα υπάρχει ομοιογένεια.
Γιατί απασχολήστε σε αυτή τη θέση;
Μου αρέσει το διαφορετικό. Μου αρέσει η εναλλαγή προσώπων, πεποιθήσεων και εικόνων. Μου δίνει τρομερή ικανοποίηση να βλέπω έναν άνθρωπο να κάνει ένα βήμα παραπέρα. Να έρθει ένας πρόσφυγας και να μου πει «μαθαίνω ελληνικά ή υπολογιστές, ώστε να μπορέσω να ψάξω κάποια στιγμή μόνος μου για δουλειά».
Υπάρχει τρόπος να εκτιμηθεί ένα βιογραφικό χωρίς προκατάληψη;
Εάν πάρεις το βιογραφικό στα χέρια σου, κρύψεις τα προσωπικά στοιχεία του υποψήφιου εργαζομένου και αποφασίσεις την πρόσληψή του με βάση τα προσόντα του, χωρίς να σε νοιάζει εάν είναι Έλληνας, Άραβας ή Αφρικανός.
Κυβέλη Χατζηζήση,
Δημοσιογράφος Skywalker.gr
