1) Τι είναι το εργασιακό στρες;
α) Το στρες που βιώνουν οι άνθρωποι από το επάγγελμα που έχουν επιλέξει
β) Το στρες που βιώνει ο νεοεισερχόμενος στο χώρο εργασίας
γ) Η αντίδραση στις πιέσεις που ασκούνται στον εργαζόμενο στο χώρο εργασίας του
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: γ
Πολλοί άνθρωποι παρακινούνται από τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που προκύπτουν από τις απαιτήσεις της εργασίας τους. Η ικανοποίηση των απαιτήσεων αυτών οδηγεί στην ικανοποίηση. Ωστόσο, όταν η πίεση στο χώρο εργασίας φτάνει σε υπερβολικά επίπεδα και διαρκεί για πολύ χρόνο, οι άνθρωποι διαπιστώνουν την ύπαρξη μιας απειλής για την ευημερία ή τα συμφέροντά τους και στη συνέχεια, βιώνουν συναισθήματα όπως φόβο, θυμό ή άγχος. Το εργασιακό άγχος μπορεί να οριστεί ως η βλαβερή σωματική και συναισθηματική αντίδραση, που παρατηρείται, όταν οι εργασιακές απαιτήσεις δεν ταιριάζουν με τις ικανότητες, τους πόρους ή τις ανάγκες του εργαζομένου. Το εργασιακό άγχος μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες ή ακόμα και τραυματισμούς. Είναι μια αρνητική και δυσάρεστη κατάσταση, η οποία παρατηρείται, όταν ένα άτομο αντιληφθεί ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις απα τήσεις ή τις πιέσεις που του έχουν επιβληθεί.
2) Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που ενέχονται στην εκδήλωση εργασιακού στρες;
α) Ο αυστηρός εργοδότης
β) Παράγοντες προσωπικότητας, ιδιοσυγκρασίας,περιστασιακοί παράγοντες και κοινωνικοί παράγοντες
γ) Η έλλειψη εξειδίκευσης
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: β
Παραδοσιακά, οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την ευπάθεια ενός ατόμου στο εργασιακό στρες θεωρούνται οι εξής: η προσωπικότητα και ο τρόπος ζωής του, οι στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες, η ηλικία, το φύλο, οι προηγούμενες εμπειρίες, η αντίληψη που έχει για τον έλεγχο, οι εργασιακές συνθήκες και ο βαθμός κοινωνικής υποστήριξης που διαθέτει από την οικογένεια, τους φίλους και τους συναδέλφους του. Ένα άτομο με εσωτερικό κέντρο ελέγχου θεωρεί τον εαυτό του ικανό να επηρεάσει τα γεγονότα που του συμβαίνουν μέσω των ενεργειών και των αποφάσεών του. Κάποιος με εξωτερικό κέντρο ελέγχου θεωρεί ότι έχει μικρή επιρροή στα γεγονότα και τις καταστάσεις, ενώ, όσα συμβαίνουν στη ζωή οφείλονται σε μεγάλο ποσοστό στην τύχη, τη σύμπτωση, τη μοίρα ή τους άλλους ανθρώπους. H σχέση του κέντρου ελέγχου με το στρες είναι, ότι ενεργεί ως μεσολαβητής ανάμεσα στο στρες και την ένταση. Τα άτομα με εξωτερικό κέντρο ελέγχου εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα ερ- γασιακού στρες και ψυχοσωματικών προβλημάτων σε σχέση με τα άτομα με εσωτερικό κέντρο ελέγχου. Το εργασιακό άγχος μπορεί επιπρόσθετα να προκληθεί από την κακή οργάνωση της εργασίας. Τα ευρήματα των ερευνών απέδειξαν ότι περισσότερο αγχωτική είναι η εργασία που περιέχει υπερβολικές απαιτήσεις και επιβάλλει πιέσεις, οι οποίες δεν αντιστοιχούν στις γνώσεις και τις ικανότητες των εργαζομένων και για τις οποίες δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής ή ελέγχου ούτε στήριξης από άλλους.
3) Ποιοι είναι οι κύριοι επαγγελματικοί παράγοντες πρόκλησης εργασιακού στρες;
α) Το περιεχόμενο της εργασίας και το περιβάλλον εργασίας
β) Η έλλειψη συναδελφικής αλληλεγγύης
γ) Η αυστηρή τήρηση του ωραρίου προσέλευσης και αποχώρησης από την εταιρεία
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: α
Οι επαγγελματικοί παράγοντες στρες μπορούν να χωριστούν σε δύο ομάδες: τους κινδύνους που αφορούν το περιεχόμενο της εργασίας (μονότονα, υποτονικά, ασήμαντα καθήκοντα, έλλειψη ποικιλίας, δυσάρεστα καθήκοντα, πολλή ή λίγη εργασία, εργασία υπό χρονικές πιέσεις, αυστηρά και μη ευέλικτα προ- γράμματα εργασίας, πολλές και μοναχικές ώρες, μη προγραμματιζόμενο ωράριο, κακοσχεδιασμένο πρόγραμμα βαρδιών, μη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, έλλειψη ελέγχου) και αυτούς που έχουν σχέση με το περιβάλλον της εργασίας
α) εξέλιξη σταδιοδρομίας: θέση, μισθός
β) ανασφάλεια: έλλειψη προοπτικών εξέλιξης, πολλές ή λίγες προαγωγές, εργασία «μικρής κοινωνικής αξίας», σύστημα πληρωμής ανά τεμάχιο, ασαφή ή άδικα συστήματα αξιολόγησης της απόδοσης, ύπαρξη πολλών ή λίγων ικανοτήτων για μια θέση
γ) ρόλος στην εταιρεία: ασαφής ρόλος, αντικρουόμενοι ρόλοι στην ίδια εργασία, ευθύνη ανθρώπων, συνεχής επαφή με άλλους ανθρώπους και με τα προβλήματά τους
δ) διαπροσωπικές σχέσεις: ακατάλληλη, απερίσκεπτη ή μη υποστηρικτική εποπτεία και προϊστασία, κακές σχέσεις με τους συναδέλφους, καταπίεση, παρενόχληση και βία, απομονωμένη ή μοναχική δουλειά, ασαφείς διαδικασίες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ή των παραπόνων
ε) χαρακτήρας της εταιρείας: κακή επικοινωνία, κακή ηγεσία, ασάφεια όσον αφορά τους στόχους και τη δομή της επιχείρησης στ) αλληλεπίδραση σπιτιού-δουλειάς: αντικρουόμενες απαιτήσεις σπιτιού-δουλειάς, έλλειψη υποστήριξης στο χώρο εργασίας για τα οικιακά προβλήματα, έλλειψη υποστήριξης στο σπίτι για τα εργασιακά προβλήματα.
4) Οι σωματικές ασθένειες δεν αποτελούν ένδειξη εργασιακού στρες.
α) Σωστό
β) Λάθος
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: β
Συνοπτικά κάποια συμπτώματα εργασιακού στρες είναι τα εξής: Σωματικές ενδείξεις: Πονοκέφαλος, πίεση, δυσπεψία, δύσπνοια, εξανθήματα ή δερματικοί ερεθισμοί, συχνά κρυώματα, υποτροπή παλιών ασθενειών, κούραση, αδυναμία χαλάρωσης, ταχυκαρδία, ναυτία, ευαισθησία σε αλλεργίες, υπερβολική εφίδρωση, σφιχτές γροθιές, λιποθυμίες, μικροασθένειες, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, ταχύτατη λήψη ή απώλεια βάρους. Πνευματικές ενδείξεις: Αδυναμία συγκέντρωσης, ανησυχία, λάθη, μπερδεμένη σκέψη, διαρκείς αρνητικές σκέψεις, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, κακά όνειρα ή εφιάλτες, μικρότερη διαίσθηση, μικρότερη ευαισθησία, λανθασμένη κρίση, βραχυπρόθεσμη και όχι μακροπρόθεσμη σκέψη, βιαστικές αποφάσεις. Ενδείξεις συμπεριφοράς: Έλλειψη κοινωνικότητας, διαρκής ανησυχία, ψέματα, απρόσεκτη οδήγηση, μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και τσιγάρου, κλάμα, συνεχείς συγκρούσεις κατά τις συναντήσεις, εριστικότητα, άρνηση συμβουλών και προτάσεων, χρήση λύσεων που είναι γνωστό ότι είναι ακατάλληλες, επικρίσεις άλλων, βανδαλισμοί, φωνές, αργοπορία και γρήγορη αναχώρηση, μεγάλα διαλείμματα, παθητικότητα και έλλειψη δέσμευσης. Συναισθηματικές ενδείξεις: Εκνευρισμός, ένταση, κυκλοθυμία, αποξένωση, αίσθηση ανικανοποίητου, φόβος και κρίσεις πανικού.
5) Για την αντιμετώπιση του εργασιακού στρες απαιτείται:
α) Να απευθυνθεί ο εργαζόμενος στον εργοδότη του
β) Να αγοράσει βιβλία αυτοβοήθειας
γ) Να οργανωθεί σωστότερα η εργασία
ΑΠΑΝΤΗΣΗ: γ
Η σωστά οργανωμένη εργασία είναι η βάση για τη καλή απόδοση του εργαζόμενου και τη μείωση των παραγόντων του άγχους. Σε αυτή περιλαμβάνονται τα παρακάτω: Ξεκάθαρη οργανωτική δομή και πρακτικές: Οι εργαζόμενοι πρέπει να λαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για τη δομή, το σκοπό και τις πρακτικές της οργάνωσης της επιχείρησης. Κατάλληλη επιλογή, εκπαίδευση και εξέλιξη: Τα προσόντα, οι γνώσεις και οι ικανότητες κάθε εργαζόμενου πρέπει να ταιριάζουν όσο το δυνατό περισσότερο με τις ανάγκες της εργασίας που επιτελεί. Οι υποψήφιοι για μια θέση εργασίας πρέπει να αξιολογούνται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της. Όπου είναι απαραίτητο, πρέπει να παρέχεται η κατάλληλη εκπαίδευση. Η αποτελεσματική εποπτεία και καθοδήγηση είναι σημαντική και μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των εργαζομένων από το άγχος. Περιγραφή των εργασιών: Η περιγραφή των εργασιών εξαρτάται από την κατανόηση της πολιτικής, των στόχων και της στρατηγικής της επιχείρησης, από το στόχο και την ορ- γάνωση της εργασίας και από τον τρόπο μέτρησης της απόδοσης. Οι περιγραφές των εργασιών πρέπει να είναι σαφείς: Είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι εργαζόμενοι και τα στελέχη τις λεπτομέρειες μιας εργασίας και να φροντίζουν οι απαιτήσεις να είναι κατάλληλες. Όσο καλύτερα καταλαβαίνουν οι εργαζόμενοι την εργασία τους, τόσο καλύτερα μπορούν να προσπαθήσουν να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους. Επικοινωνία: Τα στελέχη πρέπει να μιλούν με τους εργαζόμενους, να τους ακούν και να διασφαλίζουν ότι έδωσαν προσοχή. Η ενημέρωση σχετικά με τις απαιτήσεις πρέπει να είναι λεπτομερής, σχετική με την περιγραφή της εργασίας και ολοκληρωμένη. Οι δεσμεύσεις της διοίκησης προς τους εργαζόμενους πρέπει να είναι σαφείς και να τηρούνται. Κοινωνικό περιβάλλον: Ένα λογικό επίπεδο κοινωνικότητας και ομαδικής εργασίας συμβάλλει στην παραγωγικότητα, γιατί αυξάνει την αφοσίωση στη δουλειά και στην ομάδα εργασίας.
Ελίνα Τσιούλη, Ψυχολόγος ΕΚΠΑ
M.Sc. Έλεγχος του Στρες και Προαγωγή της Υγείας
- Ιατρική Σχολή Αθηνών
