Το περιβάλλον, στις βασικότερές εκφάνσεις του, φυσικό, πολιτιστικό και δομημένο, αποτελεί κύριο συστατικό του τουρισμού, αφού συνδέεται άμεσα με τη διαμόρφωση των ποιοτικών του προδιαγραφών και επομένως προσδιορίζει τις μορφές του και επηρεάζει την ανταγωνιστικότητά του. Περιοχές με ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες, εκτεταμένες παραλίες, καθαρές θάλασσες, έντονο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον, με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, με τοπία ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και με ένα δομημένο περιβάλλον, που σέβεται την αισθητική και την ιστορία του τόπου και ανταποκρίνεται στις λειτουργικές και πολιτιστικές ανάγκες των ανθρώπων, βρίσκονται στις πρώτες προτιμήσεις των σύγχρονων τουριστών. Έρευνες για τα κίνητρα επιλογής προορισμών της Μεσογείου, στους οποίους συγκαταλέγεται και η Ελλάδα, καταδεικνύουν ότι τα περιβαλλοντικά στοιχεία, όπως το κλίμα, ο ήλιος, η θάλασσα, οι παραλίες και βεβαίως το επίπεδο των υπηρεσιών, κατέχουν κυρίαρχη θέση μεταξύ των προτιμήσεων των υποψηφίων επισκεπτών του τόπου.
Οι επιπτώσεις του τουρισμού είναι θετικές αλλά και αρνητικές και διαμοιράζονται ως οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές: Ο τουρισμός μπορεί να προκαλέσει θετικές αλλά και αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, οι οποίες σχετίζονται με τις πολιτικές ανάπτυξης που χαράσσονται, αλλά επίσης και με την αξιολόγηση των υπαρχόντων-εφαρμοσμένων μοντέλων ανάπτυξης.
Η τουριστική κατανάλωση αντιπροσωπεύει τις δαπάνες που προκαλεί η τουριστική ζήτηση και αφορούν στην απόκτηση ενός αριθμού αγαθών και υπηρεσιών. Δεδομένης της ετερογένειας που διακρίνει τον τουριστικό τομέα, ένα αγαθό ή μια υπηρεσία αποκτά τον χαρακτηρισμό «τουριστικό-ή», από την χρήση που του προσδίδει ο τελικός καταναλωτής, δηλαδή ο τουρίστας.
Το μέγεθος της τουριστικής κατανάλωσης, ισοδυναμεί με το μέγεθος της παραγωγής. Αυτό σημαίνει ότι θα παραχθεί αυτό ακριβώς που θα καταναλωθεί, δεδομένων των χαρακτηριστικών της τουριστικής ζήτησης, αφού τα τουριστικά αγαθά και οι υπηρεσίες δεν μπορούν να αποθηκευθούν για να πωληθούν μεταγενέστερα. Η διαδικασία πραγματοποίησης των διακοπών σημαίνει ότι ο τουρίστας πραγματοποιεί διάφορες δραστηριότητες κατά τη διαμονή του.
Πιο συγκεκριμένα:
- Διαμονή
- Εστίαση
- Μεταφορά
- Διασκέδαση
- Εκδρομές
Η κατανάλωση αγαθών, άυλων και μη, αλλά και η πληρωμή των υπηρεσιών αυτών, σχετίζεται με όλους τους τομείς της οικονομίας και λειτουργεί πολλαπλασιαστικά.
Οι τουριστικοί πόροι είναι ο βασικός παράγοντας για την τουριστική ανάπτυξη ενός τουριστικού προορισμού. Οι τουριστικοί πόροι σχηματίζουν τα συντριπτικά πλεονεκτήματα σε έναν τόπο. Τουριστικός προορισμός μπορεί να είναι ένα νησί ή μια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή.
Φύση και φυσικό περιβάλλον
Κλίμα
Πολιτισμός
Παράδοση-εκδηλώσεις
Ιστορία, αρχαιότητες και μουσεία
Τοπικά έθιμα
Μουσεία (αρχαιολογικά, ιστορικά, λαογραφικά, πινακοθήκες)
Καταλύματα
Άλλες επιχειρήσεις παροχής τουριστικών υπηρεσιών
Μεταφορές και επικοινωνίες
Λιμάνια
Αεροδρόμια
Ταξί
Εταιρείες ενοικίασης οχημάτων
Τουριστικοί φορείς
«Η κυριότερη επίπτωση του τουρισμού, κατά τη διάρκεια των 25 τελευταίων ετών, μπορεί να επικεντρωθεί σε μια μόνο λέξη: απασχόληση». (Greenwood, 1997)
Η Ελλάδα, από τα πρώτα κιόλας μεταπολεμικά χρόνια, βρίσκεται ανάμεσα στις πιο τουριστικές χώρες της Ευρώπης. Οι διεθνείς αφίξεις τουριστών, από σχεδόν ανύπαρκτες το έτος 1950, φτάνουν τα 13 εκατομμύρια το έτος 2001 (Μελέτη ΤΕΠ, 1999).
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του (WTO),5, η Ελλάδα το έτος 2014 βρίσκεται στην 15η θέση (από 16η το 2013) σε επίπεδο διεθνών αφίξεων και 19η σε επίπεδο εσόδων. Οι τουριστικές επιχειρήσεις καλύπτουν το 75% του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας. Έτσι, η συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ και στην απασχόληση εκτιμάται για το 2014 σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο, σε σύγκριση με το προηγούμενο διάστημα και συγκεκριμένα στο 17,3% του συνολικού ΑΕΠ και στο 19,4% της απασχόλησης (WTTC,2015).
Αξιοσημείωτη είναι η συμβολή των κλάδων καταλύματος και εστίασης στην τόνωση της απασχόλησης. Είναι ο μοναδικός παραγωγικός κλάδος, ο οποίος καταγράφει αύξηση που αγγίζει το 10% από το 2008 ως και το 2014.
Ο τουρισμός, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, δημιουργεί το 2014 115 χιλ. θέσεις εργασίας καλύπτοντας το 30% των θέσεων μισθωτής απασχόλησης σε 31 χιλ. μικρά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια και 10 χιλ. επιχειρήσεις εστίασης.
Η άμεση απασχόληση στις επιχειρήσεις που προσφέρουν καταναλωτικές υπηρεσίες τουρισμού (όπως αεροπορικές εταιρείες, ξενοδοχεία, επιχειρήσεις ενοικίασης αυτοκινήτων κλπ), εκτιμάται με βάση τα στοιχεία της έρευνας δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, στις 320 χιλ. απασχολούμενους, ενώ η συνολική απασχόληση φτάνει πάνω από 660 χιλ. άτομα.
Από τα παραπάνω λοιπόν δεδομένα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η οποιαδήποτε μείωση της τουριστικής δραστηριότητας στη χώρα μας, θα προκαλέσει σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις στην απασχόληση, στη στήριξη της κοινωνικής ασφάλισης καθώς και στα εισοδήματα.
Δημήτρης Προκοπίου – Υποψήφιος Διδάκτωρ ΙΕΚ Ξυνή
Μαρία Μαούνη – Σπουδάστρια
