Σε μία εποχή που ο καταναλωτικός ρυθμός αυξάνεται με γεωμετρική πρόοδο το ζητούμενο είναι η διαχείριση των απορριμμάτων με σαφή αντίκτυπο στην ποιότητα της ζωής μας. Ο πάνσοφος λαός μας λέει ότι η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά. Παρ’ όλα αυτά ως κοινωνία εν γένει δεν δείχνουμε την πρέπουσα νοοτροπία, προσπαθώντας να βρούμε δυσανάλογες λύσεις και ουσιαστικά κρύβουμε τα απορρίμματα «κάτω από τα χαλί».
Σε αυτό έρχεται να δώσει απάντηση το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας. Αυτή η νέα τάση, που κερδίζει όλο και περισσότερους υποστηρικτές, έχει ως στόχο τη μείωση της σπατάλης πόρων, την επαναχρησιμοποίηση, αλλά παράλληλα και τη μακρόχρονη αξιοποίηση προϊόντων και την ενεργειακή εκμετάλλευση αποβλήτων. Ανακύκλωση, θα σκεφτεί κάποιος. Η απάντηση όμως είναι ένα μεγάλο «όχι». Και αυτό γιατί με την κυκλική οικονομία περνάμε από το μοντέλο της παραγωγής/κατανάλωσης/απόρριψης σε ένα κλειστό κυκλικό μοντέλο, όπου τα προϊόντα θα μπορούν να επαναχρησιμοποιούνται με την ελάχιστη δυνατή μεταποίηση, κάτι που παράλληλα προσδίδει αξία σε αυτά.
Στην Ελλάδα της κρίσης το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας μπορεί και πρέπει να εφαρμοστεί. Καταρχάς θα ελαχιστοποιήσει την ανάγκη να παράγουμε πρώτες ύλες, οι οποίες αφενός είναι πεπερασμένες και αφετέρου ενεργειακά ασύμφορες. Δεύτερον, θα δημιουργήσει χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, οι οποίες δεν θα είναι συγκεκριμένης διάρκειας, αλλά αορίστου χρόνου. Τρίτον, αποτελεί ένα προνομιακό επιχειρηματικό πεδίο, που στη χώρα μας βρίσκεται ακόμα στη βρεφική του κατάσταση και πρόκειται να ανθήσει τα επόμενα χρόνια. Τέταρτον, η χώρα μας δεν θα υποχρεωθεί να πληρώνει ρήτρες, καθώς θα έχει ευθυγραμμιστεί με τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Πέμπτον, δεν θα υπάρχει επιβάρυνση του περιβάλλοντος.
Για όλους αυτούς τους λόγους κερδίζει και στη χώρα μας όλο και περισσότερους υποστηρικτές, καθώς εκεί μπορούν να βρεθούν πολύτιμοι οικονομικοί και όχι μόνο πόροι, παράλληλα δε η κυκλική οικονομία μπορεί να αποτελέσει και ένα πεδίο με επιχειρηματικές ευκαιρίες.
«Η κυκλική οικονομία και η οικονομία χαμηλού άνθρακα είναι αναπόσπαστα στοιχεία του πρότυπου οικονομικού μοντέλου τόσο ευρωπαϊκά, όσο και παγκόσμια. Γιατί το νέο οικονομικό μοντέλο δεν κοιτά μόνο τη μεγέθυνση του Α.Ε.Π. Έχει επίσης κυρίαρχο και το κοινωνικό, και το περιβαλλοντικό πρόσημο. Η παραγωγική ανασυγκρότηση, το νέο αναπτυξιακό σχέδιο δεν είναι κοινωνικά, περιβαλλοντικά και άρα πολιτικά ουδέτερες έννοιες. Έχουν έναν βαθύτερο προοδευτικό χαρακτήρα, με επιστημονική βάση» δήλωνε πρόσφατα ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σωκράτης Φάμελλος στην εκδήλωση «Νέα Οικονομία – Νέα Εποχή» στο πλαίσιο του 29ου Money Show, που συνδιοργάνωσαν το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και το Ελληνο-ιταλικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης. Ο αν. υπουργός Π.ΕΝ. έδωσε το στίγμα της επόμενης ημέρας, δείχνοντας ποιες επιχειρηματικές ενέργειες πρόκειται να στηρίξει έμπρακτα η πολιτεία.
Η αρχή έχει γίνει ήδη στην Ελλάδα. Στην Κοζάνη έχουν δρομολογηθεί οι απαραίτητες ενέργειες προκειμένου να λειτουργήσει μία νέα μονάδα επεξεργασίας απορριμμάτων, η οποία θα αυξήσει τα ποσοστά ανακύκλωσης και θα μειώσει τα απορρίμματα από τις χωματερές. Αντίστοιχες επενδυτικές ενέργειες έχουν γίνει και με μονάδες βιοαερίου, με νέες τεχνολογίες στο φυσικό αέριο, επαναχρησιμοποίηση αποβλήτων εκσκαφών και ασφαλτοσκυροδέματος, γεωθερμία σε εντατικές θερμοκηπιακές εκμεταλλεύσεις.
Η Ευρώπη στρέφεται στην κυκλική οικονομία και διαμορφώνει ανάλογες πολιτικές
Τα τελευταία χρόνια ακούμε από την Ευρώπη όλο και για περισσότερες πρακτικές της κυκλικής οικονομίας. Περιττό να αναφέρουμε ότι χρόνο με τον χρόνο αυτές οι πρακτικές θα αποκτήσουν έναν πιο μόνιμο και υποχρεωτικό χαρακτήρα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαμορφώνει συγκεκριμένες πολιτικές, οι οποίες είναι δεσμευτικές και για την Ελλάδα, με σκοπό να μπει φρένο στην αλόγιστη εξάντληση των πλουτοπαραγωγικών πόρων του πλανήτη και στην καταστροφή της βιόσφαιρας λόγω της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της συνεπαγόμενης κλιματικής αλλαγής. Πέρυσι τέτοια εποχή το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο θέσπιζε τους εξής στόχους με ορίζοντα το 2030:
- Ανακύκλωση του 70% των αστικών απορριμμάτων και του 80% των συσκευασιών
- Μείωση της σπατάλης τροφίμων κατά 50%
- Μείωση των θαλάσσιων απορριμμάτων κατά 50%
- Υποχρεωτική χωριστή αποκομιδή βιολογικών απορριμμάτων
Σωστές πρακτικές κυκλικής οικονομίαςκαι ο αντίλογος
Στην Αμερική αεροπορική εταιρία μετατρέπει τα καθίσματα σε παπούτσια, τσάντες και πορτοφόλια. Εταιρία ελαστικών σχεδιάζει τα προϊόντα της έτσι ώστε να μπορούν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν ως σόλες παπουτσιών. Εταιρία πληροφορικής συγκεντρώνει τα άδεια δοχεία από μελάνια εκτυπωτών και τα επαναχρησιμοποιεί.
Όμως ακόμα και οι πολίτες μπορούν να λειτουργούν βασιζόμενοι στην κυκλική οικονομία. Χαρακτηριστικό είναι ότι στον Καναδά και συγκεκριμένα στο Τορόντο οι πολίτες δημιούργησαν μία δανειστική εργαλειοθήκη, η οποία έχει πάνω από 5.000 εργαλεία, τα οποία με μία ετήσια εγγραφή της τάξης των 50 δολαρίων μπορεί να τα χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε ιδιώτης ή επαγγελματίας για απλά μαστορέματα ή για επαγγελματική δουλειά όσο συχνά θέλει.
Αν και τα παραδείγματα δεν έχουν τελειωμό, υπάρχει και η άλλη όψη, η οποία δημιουργεί ενδοιασμούς και φόβους, και προέρχεται από τη μεριά των βιομηχάνων. Εύλογα φοβούνται ότι η μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των προϊόντων και η επαναχρησιμοποίησή τους θα οδηγήσει σε πτώση των πωλήσεων, αλλά και σε οικονομικό κραχ πολλές επιχειρήσεις. Το λάθος τους είναι ότι βλέπουν το δέντρο, αλλά όχι το δάσος. Όταν οι πελάτες θα κρατούν τα προϊόντα για περισσότερο χρόνο, θα δημιουργηθεί αυτόματα μία νέα ανάγκη: η ανάγκη για επισκευή και συντήρηση. Άρα η αγορά θα αλλάξει προσανατολισμό, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να μειωθεί η κατανάλωση στο σύνολό της.
Σε έναν κόσμο όπου ο πληθυσμός είναι περί τα 10 δισ. το σημερινό παραγωγικό μοντέλο δεν έχει τη δυνατότητα να αντέξει. Άλλωστε έδειξε ότι πλέον δεν ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες των ανθρώπων και η ίδια η ιστορία το έχει ξεπεράσει. Πρόσκαιρες λύσεις, όπως η μείωση του κόστους παραγωγής, δεν μπορούν να συνεχιστούν, καθώς έχουν ισχυρές συνέπειες στην οικονομία, αλλά και στην ίδια την κοινωνία. Χρειάζεται επειγόντως αλλαγή προσανατολισμού πρώτα και κύρια από εμάς τους ίδιους.
Η κυκλική οικονομία αποτελεί ευκαιρία και ανάγκη για την Ελλάδα και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το προηγούμενο ανορθόδοξο οικονομικό μοντέλο, δεδομένου ότι αναφέρεται στην οικονομία του πραγματικού προϊόντος, τροφοδοτεί τον πρωτογενή και τον δευτερογενή τομέα της οικονομίας, στηρίζεται στην οικονομία της γνώσης και της εξειδίκευσης, αξιοποιεί και σέβεται τους φυσικούς και περιβαλλοντικούς πόρους, μειώνει την εξάρτηση από τις εισαγωγές, δημιουργεί θέσεις εργασίας και είναι απολύτως συμβατή με τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα και την κοινωνική οικονομία.
Τα αποτελέσματα σίγουρα δεν θα είναι άμεσα. Η μετάβαση στο νέο πρότυπο της κυκλικής οικονομίας χρειάζεται μακροχρόνια δέσμευση, επιμονή και υπομονή.
Απόστολος Ζαβιτσάνος,
Δημοσιογράφος – «Στέντορας»
Πηγή: ΣΤΕΝΤΟΡΑΣ
