Παρά το γεγονός ότι οι γυναίκες έχουν εδραιώσει την παρουσία τους στον επαγγελματικό βίο εδώ και πολλά χρόνια, οι ηγετικές θέσεις που αναλαμβάνουν μετριούνται κυριολεκτικά στα δάκτυλα των χεριών τους. Αξίζει να αναφερθεί ότι το περιοδικό «Fortune» δημοσίευσε έρευνα όπου στις 500 πρώτες επιχειρήσεις του πλανήτη μας καταγράφεται ότι μόνο το 6% των υψηλών ιεραρχικά θέσεων είναι καλυμμένες από γυναίκες. Συγκεκριμένα μόνο το 1% του καταλόγου των 500 «χρυσών» επιχειρήσεων του «Fortune» έχουν γυναίκες σε θέσεις γενικών διευθυντών, διευθυνόντων συμβούλων και προέδρων διοικητικών συμβουλίων. Ως εκ τούτου πολύ λίγες γυναίκες φαίνεται να φτάνουν στην κορυφή της επαγγελματικής ελίτ. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι ελάχιστες γυναίκες που κατάφεραν να αναρριχηθούν στις υψηλότερες βαθμίδες των επιχειρήσεων φαίνεται να συναντούν ένα αόρατο εμπόδιο, ένα εμπόδιο που ονομάστηκε «γυάλινη οροφή». Ο όρος «γυάλινη οροφή», γνωστός παγκοσμίως ως «glass ceiling» χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά από δημοσιογράφους της εφημερίδας «Wall Street Journal» το 1986 στην προσπάθειά τους να περιγράψουν τα εμπόδια που συναντά μια γυναίκα για να ανελιχθεί επαγγελματικά σε ανώτερα και ανώτατα κλιμάκια. Η γυάλινη οροφή είναι με απλά λόγια όλα εκείνα τα ορατά και αόρατα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και βασίζονται κυρίως σε περιορισμένες πεποιθήσεις, προκαταλήψεις και κοινωνικά στερεότυπα. Στερεότυπα του είδους «στρίγγλα», «γεροντοκόρη», «δόλια» κ.ά. είναι στον αντίποδα του «δυνατού και πετυχημένου» άντρα-ηγέτη. Στις αντιλήψεις όμως αυτές δεν αντανακλάται πάντα η πραγματικότητα και άμεσα ή έμμεσα υιοθετούνται από γενιά σε γενιά απόψεις που επιβραδύνουν ή ακόμα και μπλοκάρουν την ανέλιξη των γυναικών. Οι επιπτώσεις από αυτά τα στερεότυπα είναι βαρύνουσας σημασίας, γιατί υπονομεύουν τις ηγετικές ικανότητες των γυναικών στην πορεία τους ακριβώς προς την ηγεσία.
Διάφορες κοινωνιολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι οι κύριοι παράγοντες που εμποδίζουν τις γυναίκες να αναλάβουν ηγετικές θέσεις, ώστε να αρκούνται σε μεσαίες θέσεις στελεχών, είναι το άγχος της σύγκρουσης μεταξύ οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, καθώς και η έλλειψη οράματος και αυτοπεποίθησης. Επιπλέον η αίσθηση η οποία επικρατεί στο γενικότερο κοινωνικό πλαίσιο ότι η ηγεσία είναι ανδρική υπόθεση κάνει πολλές γυναίκες να δειλιάζουν και να πείθουν τον εαυτό τους πως δεν είναι κατάλληλες για υψηλόβαθμες θέσεις. Κατά συνέπεια οι γυναίκες έχουν μικρότερη πρόσβαση στον έλεγχο και στη συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Αυτή η προσέγγιση έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να βλέπουν, να αγγίζουν, αλλά να μην πατούν πάνω στη γυάλινη οροφή.
Πώς όμως μπορούν οι γυναίκες να ξεπεράσουν το φαινόμενο της γυάλινης οροφής; Πώς αντιμετωπίζονται όλα αυτά τα αρνητικά στερεότυπα εις βάρος των γυναικών, τα οποία έχουν τόσες ισχυρές ρίζες μέσα μας; Μια λύση που προτείνεται για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα είναι η εκπαίδευση και ειδικότερα η εκπαίδευση γυναικών μέσω ειδικών σεμιναρίων. Η εκπαίδευση είναι ένα μέσο κοινωνικοποίησης, έτσι ώστε να αλλάξει ο τρόπος που δημιουργούνται τα πρότυπα και οι κοινωνικοί ρόλοι των γυναικών. Τα σεμινάρια αυτά ονομάζονται «σεμινάρια γυναικείας ηγεσίας», διοργανώνονται πλέον και στην Ελλάδα και απευθύνονται σε γυναίκες (σε όποια ηλικιακή ομάδα και αν ανήκουν) με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων και στρατηγικών ηγεσίας. Στη διάρκεια αυτών των σεμιναρίων οι συμμετέχουσες μαθαίνουν να πιστεύουν στον εαυτό τους, να βάζουν στόχους από τα πρώτα τους επαγγελματικά βήματα και να διεκδικούν θέσεις με δυνατότητες εξέλιξης. Ο βασικός σκοπός αυτών των σεμιναρίων είναι να ενδυναμώσουν και να προετοιμάσουν τις γυναίκες να κατακτήσουν ανώτερες θέσεις σε πείσμα των κοινωνικών προκαταλήψεων.
Να μην ξεχνάμε όμως ότι ο κόσμος της ηγεσίας δεν ανήκει αποκλειστικά ούτε στους άντρες αλλά ούτε στις γυναίκες και οι υψηλές ιεραρχικά θέσεις είναι για εκείνους που τολμούν. Οι ηγετικές θέσεις θα πρέπει να ανήκουν στους ικανούς και στους επίμονους στον στόχο τους ανεξαρτήτως φύλου. Τελικά η ηγεσία είναι για όσους δεν τους εμποδίζει κανένα φράγμα και καμία γυάλινη οροφή, η ηγεσία είναι για όσους το λέει η ψυχή τους. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι οι ηγέτες δεν γεννιούνται μόνο, όπως πολλοί πιστεύουν, αντίθετα οι ηγέτες εκπαιδεύονται!
Πηγή: Δώρα Φούντα,
Κοινωνιολόγος, Executive & Career Coach, Μέντορας Ε-learning E.K.Π.Α.
και Συνεργάτης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
