Παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, με συναισθηματικές και μαθησιακές δυσκολίες, παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα να επηρεαστούν και να μιμηθούν επιθετικές συμπεριφορές τηλεοπτικών ηρώων.
Η τηλεόραση έχει εισβάλει και επηρεάζει με δυναμικό τρόπο την καθημερινή ζωή των ενήλικων και των παιδιών. Παρέχει μέγιστες δυνατότητες για ψυχαγωγία, επιμόρφωση και πληροφόρηση. Αποτελεί θελκτικό και γοητευτικό ψυχαγωγικό μέσο για τα παιδιά, διότι μέσω της γρήγορης και ζωντανής εικόνας, η οποία συνοδεύεται με ήχο και μουσική, μεταφέρει γνώσεις και πληροφορίες από ολόκληρο τον πλανήτη, με κατανοητό τρόπο. Επίσης, έχει την ικανότητα να διαμορφώνει πρότυπα, αντιλήψεις, αξίες και ήθη. H αφομοίωση όλων αυτών των στοιχείων εξαρτώνται από την προσωπικότητα του παιδιού, το οικογενειακό και από το κοινωνικό - πολιτισμικό περιβάλλον, στο οποίο ζει το παιδί.
Εκτός από τη θετική επίδραση που έχει στα παιδιά, η τηλεόραση μπορεί να έχει και αρνητικές επιπτώσεις στον ψυχισμό τους. Ο χρόνος παρακολούθησης της μικρής οθόνης διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο της αρνητικής επιρροής που τους ασκεί.
Συχνά, οι γονείς, λόγω του επιβαρημένου καθημερινού προγράμματός τους, μπορεί να επιτρέψουν στο παιδί να παρακολουθήσει τηλεοπτικά προγράμματα, τα οποία δεν αρμόζουν στην ηλικία του. Ιδιαίτερα τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας ενδέχεται να επηρεαστούν σε μέγιστο βαθμό, διότι συγχέουν τη φαντασία με την πραγματικότητα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αναπτύσσουν συχνά φοβίες, προβλήματα ύπνου ή επιθετική συμπεριφορά.
Λόγω αυτού, τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας χρειάζεται να παρακολουθούν μόνο παιδικές σειρές και όχι τηλεοπτικές εκπομπές για ενήλικες. Στα παιδικά καρτούν, η επιθετική πλευρά των πρωταγωνιστών συνυπάρχει με το κωμικό στοιχείο.
Μίμηση πράξεων
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η επιθετικότητα να μεταφέρεται με πιο αποδεκτό και ανώδυνο τρόπο στα παιδιά. Τα παιδιά της σχολικής ηλικίας, στην προσπάθειά τους να ταυτιστούν με τους τηλεοπτικούς ήρωες, ενδέχεται να μιμηθούν μία προβαλλόμενη επιθετική πράξη.
Ερευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά, μέσω της συστηματικής παρακολούθησης και έκθεσης βίαιων τηλεοπτικών εκπομπών, αρχίζουν να απευαισθητοποιούνται μπροστά στη βιαιότητα που μπορεί να βιώνουν στην καθημερινότητά τους.
Γίνονται περισσότερο ευερέθιστα στο παιχνίδι τους, στις κοινωνικές τους συναναστροφές και μαθαίνουν ότι η βία είναι ένας αποδεκτός τρόπος για τη διευθέτηση διενέξεων στην κοινωνία. Τα παιδιά στην εφηβεία έχουν περισσότερο αναπτυγμένη την κριτική σκέψη, σε αντίθεση με τα μικρότερα παιδιά και γι' αυτό τον λόγο η επίδραση της τηλεόρασης είναι μικρότερη.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι παιδιά, τα οποία αντιμετωπίζουν ενδοοικογενειακή βία (σωματική, λεκτική, ψυχολογική), παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, με συναισθηματικές δυσκολίες, με μαθησιακές δυσκολίες, παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα να επηρεαστούν και να μιμηθούν επιθετικές συμπεριφορές τηλεοπτικών ηρώων, σε σχέση με τα άλλα. Η τηλεόραση συχνά παρέχεται από τους γονείς ως ένα μέσο συντροφιάς προς το παιδί και αυτό έχει ως αποτέλεσμα το παιδί να απομονώνεται και να ζει σ' έναν φανταστικό κόσμο. Υποκαθιστά, ουσιαστικά, τις κοινωνικές και οικογενειακές επαφές, οι οποίες είναι πολύτιμες για την ψυχική και συναισθηματική ωρίμανση του παιδιού.
Μέσω της εικόνας, η τηλεόραση ακινητοποιεί τη φαντασία του παιδιού και περιορίζει άλλες δημιουργικές δραστηριότητες, όπως η μουσική, ο αθλητισμός ή η ζωγραφική. Παιδιά που παρακολουθούν πολλές ώρες τηλεόραση, χωρίς κάποιο γονεϊκό περιορισμό, τείνουν να αδιαφορούν για τις σχολικές τους εργασίες με αποτέλεσμα η σχολική τους επίδοση να είναι χαμηλή.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι -εκτός από τις τηλεοπτικές εκπομπές- μεγάλη επίδραση στον ψυχισμό του παιδιού ασκούν και οι διαφημίσεις. Παρουσιάζουν, συνήθως, με ελκυστικό τρόπο το καταναλωτικό προϊόν, με αποτέλεσμα το παιδί να επιθυμεί την αγορά ενός συγκεκριμένου προϊόντος. Μπορεί θεωρήσει ότι αγοράζοντας τα διαφημιζόμενα προϊόντα, μπορεί να γίνει επιτυχημένο, ευτυχισμένο και να κερδίσει την αγάπη και τον θαυμασμό των γύρω του, όπως και οι πρωταγωνιστές των διαφημίσεων.
Η τηλεόραση είναι απαραίτητο μέσο για τη μετάδοση πληροφόρησης και γνώσης, αρκεί να χρησιμοποιείται με σύνεση. Ο ρόλος των γονιών είναι καταλυτικός, ώστε να μη χρησιμοποιείται καταχρηστικά από τα παιδιά.
Οι συμβουλές που μπορούν να δοθούν στους γονείς, είναι οι εξής:
- Επιλέγουμε τηλεοπτικά προγράμματα, τα οποία να είναι σύμφωνα με τις συναισθηματικές και τις γνωστικές ικανότητες του παιδιού. Οι τηλεοπτικές εκπομπές πρέπει να είναι κατάλληλες, ώστε να προάγουν την ψυχική και τη νοητική του ανάπτυξη.
- Τοποθετούμε χρονικά όρια για την παρακολούθηση της τηλεόρασης, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.
- Γίνεται γόνιμος διάλογος μεταξύ γονιού και παιδιού όταν τυχαίνει να παρακολουθήσουν από κοινού κάποιες σκηνές βίαιες. Μπορούν να εξηγήσουν στα παιδιά τους ότι οι πρωταγωνιστές είναι ηθοποιοί που υποδύονται κάποιον συγκεκριμένο ρόλο, ο οποίος δεν συνάδει με την πραγματική τους προσωπικότητα. Στα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορεί να θέσουν ερωτήματα κρίσης και να παρατηρήσουν τη δική τους οπτική γωνία.
- Πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση τηλεόρασης στο παιδικό δωμάτιο. Η συσκευή πρέπει να βρίσκεται σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε οι ενήλικοι να έχουν την επίβλεψη των εκπομπών που παρακολουθούν τα παιδιά.
Καλό είναι να ενθαρρύνονται να έχουν εξωσχολικές δραστηριότητες και κοινωνικές συναναστροφές με συνομηλίκους τους.
ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΝΤΕΚΟΒΑ, ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
Πηγή: www.ethnos.gr
