Για την εξωστρέφεια έχουν ειπωθεί πολλά και ακόμα περισσότερα πρόκειται να ειπωθούν το επόμενο διάστημα. Η συγκυρία που διανύουμε με την έξοδο των μνημονίων θα είναι ο λόγος που αυτή η συζήτηση θα ξεκινήσει εκ νέου, σε νέες βάσεις και υπολογίζοντας πλέον άλλες παραμέτρους. Ως χώρα οφείλουμε να δούμε (ανεξάρτητα από το ποιος θα το δει) ποια είναι η κατάλληλη συνταγή και τι χρειάζεται για να επιτευχθεί μια «επανεκκίνηση» στο ρολόι της ανάπτυξης. Σήμερα, προσπαθούμε να περάσουμε σε φάση ανάπτυξης με κινητήριο μοχλό τα πλεονάσματα, ένα τεράστιο παράδοξο στην ιστορία του διεθνούς καπιταλισμού.
Η ελληνική παραγωγή από τα πρώτα της βήματα πήρε την απόφαση να ρίξει όλο το βάρος στην εγχώρια αγορά, βάζοντας στον πάγο την εξαγωγική της δραστηριότητα. Σήμερα γίνεται προσπάθεια να αντιστραφεί αυτή η πραγματικότητα και να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα όλα τα πλεονεκτήματα που διαθέτουμε, από την ποιότητα των προϊόντων μας μέχρι και τη γεωγραφική θέση της χώρας μας. Πολύ περισσότερο η χώρα μας αποτελεί δομικό στοιχείο ενός οικονομικού πλέγματος που είτε λέγεται ΕΟΚ, είτε Ε.Ε., είτε Ευρωζώνη. Αυτές είναι ενώσεις που ενθαρρύνουν την εξωστρέφεια της οικονομίας. Δυστυχώς όμως, ενώ οι παραπάνω ενώσεις μπορούσαν να αποτελέσουν εφαλτήριο για μια πιο θαρραλέα εξωστρεφή δραστηριότητα, οι επιχειρήσεις προσπέρασαν γρήγορα αυτή την επιλογή και στράφηκαν αποκλειστικά στο εσωτερικό. Φυσικά δεν σημαίνει ότι αυτός είναι ο κύριος παράγοντας που ευθύνεται για την οικονομική κρίση, αλλά η συγκεκριμένη επιλογή καταλαμβάνει τη θέση της δίπλα στους υπόλοιπους. Πλέον αποτελεί μονόδρομο η εξωστρέφεια για την οικονομική πορεία όχι μόνο των επιχειρήσεων αλλά και της χώρας, έχοντας όμως αντιμετωπίσει αρνητικούς συσχετισμούς για τους οποίους η ίδια φέρει ευθύνη, όπως το χαμένο ανθρώπινο δυναμικό, σε μια ιστορική στιγμή που το έχει απόλυτη ανάγκη.
Δεν υπάρχει άλλος δρόμος
Μέσα σε αυτό το δυσοίωνο περιβάλλον είναι δεδομένο ότι η διαδρομή που έχουν να ακολουθήσουν οι επιχειρηματίες είναι δύσβατη αλλά στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι και η μοναδική. Βασική προϋπόθεση, ωστόσο, για να ξεκινήσει μια προσπάθεια τόνωσης της εξωστρέφειας είναι η δημιουργία ενός ευνοϊκού για τις εξαγωγές περιβάλλοντος. Για να το πούμε διαφορετικά, εξωστρέφεια θα υπάρξει μόνο στον βαθμό που οι ελληνικές επιχειρήσεις θα ανοίξουν τους ορίζοντές τους και θα καταλάβουν ότι η εσωτερική αγορά είναι πολύ μικρή γι’ αυτές αν θέλουν να αναπτυχθούν και να αποκτήσουν ισχυρά θεμέλια.
Η εταιρία Ernst & Young Ελλάδος σε πρόσφατη έρευνα με τίτλο «Made in Greece: Το μεγάλο στοίχημα των ελληνικών εξαγωγών» αναδεικνύει τη μικρή σε βάθος εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων. Όπως ανέφερε ο επικεφαλής της Ernst & Young Ελλάδος, Πάνος Παπάζογλου, κατά τη διάρκεια παρουσίασης των αποτελεσμάτων της έρευνας «το ζήτημα της εξωστρέφειας παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα στοιχήματα για την ελληνική οικονομία στην πορεία προς την επίτευξη βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης. Βασικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι η μάχη της εξωστρέφειας θα κερδηθεί κυρίως από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, οι οποίες θα πρέπει να επανασχεδιάσουν εξαρχής τον τρόπο λειτουργίας τους, υιοθετώντας μια εξαγωγική κουλτούρα και προχωρώντας σε δραστικές αλλαγές στη δομή και τη φιλοσοφία τους. Παράλληλα, όμως, υπάρχει ανάγκη χάραξης μιας εθνικής στρατηγικής για τις εξαγωγές, την οποία θα στηρίξει όλη η χώρα».
Άρα λοιπόν δεν είναι μόνο οι επιχειρήσεις που πρέπει να δώσουν τις απαραίτητες μάχες για να βγουν νικήτριες αλλά η ίδια η χώρα. Συνεπώς, τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στην εσωτερική οργάνωση, στο μικρό μέγεθος και σε άλλα ενδογενή χαρακτηριστικά των ελληνικών επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την απουσία θεσμικού πλαισίου και ισχυρών κινήτρων. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε αυτή τη διαδικασία οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν θα πρέπει απλά να επανασχεδιάσουν τον τρόπο λειτουργίας τους, αλλά παράλληλα να αναμετρώνται καθημερινά και με την οικονομική κρίση.
Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν το μικρό σχετικά βάθος της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων, χαρακτηριστικό μιας χώρας που βρίσκεται ουσιαστικά στα πρώτα βήματα της εξαγωγικής της προσπάθειας. Συγκεκριμένα, μόνο το 2,5% των ελληνικών επιχειρήσεων κατέγραψε εξαγωγική δραστηριότητα το 2015, ενώ ο μέσος όρος των εξαγωγών δεν ξεπέρασε το 42% του κύκλου εργασιών τους. Επίσης, πάνω από τις μισές επιχειρήσεις του δείγματος (53%) εξάγουν σε έως και 20 χώρες, το 30% σε έως και δέκα και το 16% σε έως και πέντε. Η εικόνα είναι πιο ενθαρρυντική μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων του δείγματος, καθώς το 82% εξάγει σε πάνω από 20 χώρες έναντι μόλις 10% των μικρών. Για ένα μεγάλο μέρος του δείγματος, η εξαγωγική προσπάθεια επικεντρώνεται στις σχετικά «προσιτές» αγορές των Βαλκανίων, της Τουρκίας (89%) και της Κύπρου (87%). Η Δυτική (85%) και Ανατολική (76%) Ευρώπη βρίσκονται στην τρίτη και τέταρτη θέση αντίστοιχα, ενώ οι υπόλοιπες γεωγραφικές περιοχές κινούνται μεταξύ 64% (Μέση Ανατολή) και 39% (Νότια Αμερική).
Μιλώντας την προηγούμενη εβδομάδα στον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων «Πρακτορείο 104,9 FM» ο κ. Μίχαλος, πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος και πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών (ΕΒΕΑ), δήλωσε ότι η παραγωγή, δηλαδή η βιομηχανία και η εξωστρέφεια είναι που φέρνει τη μεγάλη προστιθέμενη αξία που χρειάζεται η ελληνική οικονομία. Επίσης πρόσθεσε: «Θέλω να πιστεύω ότι στα μέτρα που θα ανακοινώσει, στην πολιτική που θα χαράξει η κυβέρνηση, με αφορμή και τη ΔΕΘ σε λίγες εβδομάδες, θα δοθεί συγκεκριμένη έμφαση σ' αυτούς τους τομείς, διότι βλέπουμε ότι μέσα σ' αυτή την πολύ δύσκολη περίοδο της μνημονιακής επιτροπείας που ολοκληρώνεται σε πολύ λίγες μέρες, έχει τελεστεί ένα μικρό θαύμα και σε ό,τι αφορά την εξαγωγική δραστηριότητα, διότι αν δούμε και το 2015 και το 2016, πραγματικά σε περιόδους πολύ δύσκολες για την ελληνική κοινωνία -ευρύτερα- έγινε ένα μικρό θαύμα, το οποίο κατάφερε αυτή η κατηγορία των επιχειρήσεων. Επομένως, πρέπει να ενισχυθεί με την πολιτική, η οποία θα ασκηθεί από εδώ και πέρα».
Απόστολος Ζαβιτσάνος
Δημοσιογράφος-«Στέντορας»
Πηγή: ΣΤΕΝΤΟΡΑΣ
