Αν διαβάζοντας τον τίτλο, αγαπητέ αναγνώστη, το μάτι σου πήγε κατευθείαν στο εάν το άρθρο το υπογράφει γυναίκα ή άνδρας, δεν σε αδικώ! Είναι γεγονός ότι έχουν γραφτεί δεκάδες άρθρα σχετικά με την ενδυνάμωση των γυναικών στην αγορά εργασίας και είναι επίσης δεδομένο ότι η γυναίκα έχει πολύ δρόμο να διανύσει μπροστά της μέχρι να καταφέρει να πείσει τον κατά γενική ομολογία ανδροκρατούμενο χώρο του επιχειρείν να της δώσει απλώς μία ευκαιρία.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η γυναίκα στέλεχος, η γυναίκα επιχειρηματίας ή η γυναίκα υπάλληλος δεν είναι αρκετά καλή και δεν κατέχει τις αντίστοιχες γνώσεις με τον άνδρα; Μήπως δεν πρέπει να αναρριχηθεί στην κλίμακα της ιεραρχίας, γιατί δεν θα καταφέρει να συνδυάσει τη δουλειά με τη μητρότητα; Μήπως τελικά πρέπει να κατηγορήσουμε ανοιχτά την ίδια, γιατί εκείνη δεν θέλει να κατακτήσει θέσεις ευθύνης;

Αν αυτές τις ερωτήσεις τις έθετε τόσο «ξεδιάντροπα» ένας άνδρας, τώρα ίσως να τον διασύραμε στην πλατεία Συντάγματος προς γνώσιν και συμμόρφωσιν. Η γυναικεία φύση μου όμως και η ενασχόλησή μου τόσο με τη συμβατική όσο και με την κοινωνική επιχειρηματικότητα τα τελευταία χρόνια θέλω να πιστεύω ότι μου δίνει το δικαίωμα να αναρωτηθώ: «μα που πήγαν οι γυναίκες;».

Άνδρες – γυναίκες: 1-0

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου η αληθινή ιστορία δύο νέων γυναικών οι οποίες ήταν τα ιδρυτικά μέλη μίας εταιρίας on-line πωλήσεων. Δέχονταν επανειλημμένες απορρίψεις, καθώς κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά τον φονικό συνδυασμό που ονομάζεται «και νέες και γυναίκες»! Τα e-mails των συνεργατών τους δεν ήταν ποτέ ενθαρρυντικά για την εξέλιξη της συνεργασίας τους, δεν έδιναν ποτέ τη δέουσα σημασία σε όσα πρότειναν εκείνες, ενώ δέχτηκαν ακόμα και σεξιστικές συμπεριφορές από κοντινούς συνεργάτες.

Σκέφτηκαν λοιπόν να «εφεύρουν» έναν συνιδρυτή άνδρα! Ο ανύπαρκτος Keith θα αναλάμβανε πλέον την ηλεκτρονική επικοινωνία με τους προμηθευτές και τους πελάτες! Το αποτέλεσμα; Όπως οι ίδιες δηλώνουν: «η ημέρα με τη νύχτα». Οι συνεργάτες, που νόμιζαν ότι συνομιλούσαν με τον Keith, ήταν πιο πρόθυμοι να βοηθήσουν, ήταν πιο ξεκάθαροι στον τρόπο συνεργασίας, ενώ απαντούσαν στα e-mails άμεσα, τη στιγμή που, για να απαντήσουν στις δύο νεαρές γυναίκες, περνούσαν ημέρες.

Σήμερα οι ίδιες μοιράζονται την αστεία, αλλά και συνάμα λυπηρή ιστορία τους, κυρίως για να εστιάσουν το ενδιαφέρον στο θέμα που όλοι γνωρίζουν, αλλά κανείς δεν συζητά ανοιχτά: οι γυναίκες πρέπει να καταβάλλουν υπερπροσπάθεια για να τις πάρουν στα σοβαρά ή για να τους δοθούν ίσες ευκαιρίες σε σχέση με τους άνδρες. Αναλύοντας τους λόγους που μπορεί να συμβαίνει αυτό, καταλήγει κανείς, ίσως πιο εύκολα από όσο πρέπει, σε μερικές γενικεύσεις:

Οι γυναίκες δεν μπορούν!

Είναι αδύνατο να μην έχεις βρεθεί κάποια στιγμή σε συζητήσεις σχετικά με τις γυναίκες στην αγορά εργασίας και να μην έχει τοποθετηθεί κάποιος επί του θέματος τονίζοντας ότι οι γυναίκες δεν είναι τόσο ικανές όσο οι άνδρες! Η ανικανότητα μάλιστα αποδίδεται αρκετές φορές σε βιολογικούς, συναισθηματικούς, ακόμα και εγκεφαλικούς λόγους, καθώς υποτίθεται ότι οι γυναίκες δουλεύουν με τη «λάθος» πλευρά του εγκεφάλου τους, εκείνη που δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στο επιχειρείν, οπότε είναι λογικό να μην αποδίδουν τόσο καλά όσο οι άνδρες!

Και όμως τα στατιστικά λένε το αντίθετο! Καταρχάς ας ξεκινήσουμε από τις σπουδές, όπου στην Ευρώπη η πλειονότητα των αποφοίτων μεταπτυχιακών προγραμμάτων είναι γυναίκες (60%) σε αντίθεση με το 40% των ανδρών. Γεγονός που σημαίνει ότι, αν μη τι άλλο, σε επίπεδο γνώσης οι γυναίκες διαπρέπουν.

Ας δεχθούμε όμως ότι οι γυναίκες είναι πιο επιμελείς μαθήτριες «από τη φύση τους» και είναι ίσως δικαιολογημένο να φτάνουν πιο εύκολα ή πιο γρήγορα στο πτυχίο τους. Τι θα γίνει αργότερα, στο εργασιακό περιβάλλον, όπου θα χρειαστεί να αναλάβουν διοικητικούς ρόλους;

Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Norwegian Business School σε περίπου 3.000 στελέχη αποδείχθηκε ότι τελικά οι γυναίκες ήταν καλύτερες από τους άνδρες συναδέλφους τους σε τομείς που θεωρούνται απαραίτητοι για έναν καλό ηγέτη, όπως η επικοινωνιακή ικανότητα, η δημιουργικότητα και η καινοτομία, η σαφήνεια στην επίτευξη στόχων, η μεθοδικότητα, ο προγραμματισμός, η προώθηση της ομαδικότητας κ.ά. Δεν υπάρχει λοιπόν καμία επίσημη ένδειξη ότι οι γυναίκες «δεν μπορούν» ή ότι οι ικανότητές τους υπολείπονται σε σχέση με εκείνες των ανδρών.

Οι γυναίκες δεν θέλουν!

Σε μία πρόσφατη μελέτη καταμετρήθηκε ότι μόλις το 20% των γυναικών που εργάζονται σε εταιρία με γυναίκα ηγέτη θέλουν να ακολουθήσουν το παράδειγμά της! Το θέμα είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό και ίσως εξηγεί ως έναν βαθμό για ποιο λόγο έχουμε τόσες λίγες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ποσοστό μάλιστα των γυναικών που κατέχουν ανώτερες διευθυντικές θέσεις ή συμμετοχή σε διοικητικά συμβούλια εταιριών μετά βίας αγγίζει το 15% κατά μέσο όρο παγκοσμίως!

Αν όμως αναλύσει κανείς για ποιο λόγο δεν θέλουν οι γυναίκες να ακολουθήσουν το μοντέλο «γυναίκα ηγέτης», οι απαντήσεις δεν είναι σχεδόν ποτέ απλοϊκές, όπως «δεν θέλω ευθύνες» ή «φοβάμαι» ή «είμαι καλά εδώ, δεν θέλω να εξελιχθώ περισσότερο». Οι παράγοντες που κάνουν αρκετές γυναίκες να «μην θέλουν» είναι συνήθως ότι δεν θα τις υποστηρίξει ο σύντροφός τους, δεν θα προλαβαίνουν με τα παιδιά, φοβούνται ότι θα νιώσει απειλή ο σύντροφός τους εάν βγάζουν περισσότερα χρήματα από εκείνον κ.ά. Με άλλα λόγια, κάνουν ένα βήμα πίσω στα δικά τους «θέλω» και στις δικές τους φιλοδοξίες, όχι επειδή «δεν θέλουν», αλλά επειδή πιστεύουν ότι «δεν μπορούν».

Ταυτόχρονα, ακόμα και αν υποθέσουμε ότι ο σύντροφος είναι υποστηρικτικός, θα πρέπει να αναλογιστούμε την κριτική που δέχεται μία γυναίκα στον χώρο εργασίας όσο ανεβαίνει τις βαθμίδες, την άνιση ή και σεξιστική πολλές φορές μεταχείριση, την υπερπροσπάθεια που πρέπει να καταβάλει για να την πάρουν στα σοβαρά, καθώς και τη δυσκολία που αντιμετωπίζει να βρει έστω και μία δουλειά, γιατί οι εργοδότες αποδεδειγμένα τείνουν να επιλέγουν άνδρες!

Να προσθέσουμε στην εξίσωση ότι στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι γυναίκες αμείβονται για την ίδια διευθυντική θέση περίπου κατά 20% λιγότερο σε σχέση με τους άνδρες! Με όλα αυτά τα μέτωπα ανοιχτά λοιπόν πώς μπορεί μία γυναίκα να διαπρέψει στον κλάδο της;

Οι γυναίκες στον βωμό…

Η μητρότητα ή ακόμα και η ανάγκη για συντροφικότητα έχουν δυστυχώς για τις γυναίκες το τίμημά τους. Εξελίσσονται σε αγχωμένες προσωπικότητες, που αισθάνονται ότι τελικά δεν προλαβαίνουν να κάνουν τίποτα σωστά, νιώθουν μονίμως ενοχές για τα πάντα, τις οποίες μεταφέρουν με επιτυχία στο περιβάλλον τους.

Αυτό συμβαίνει κυρίως στις γυναίκες οι οποίες δεν εργάζονται απλώς για συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα, αλλά κυρίως σε εκείνες που έχουν την πολυτέλεια να κάνουν μία δουλειά που τους αρέσει και που τις κάνει να νιώθουν δημιουργικές.

Εκείνες είναι συνήθως που καλούνται να πάρουν τη μεγάλη απόφαση «δουλειά ή μητρότητα» με αποτέλεσμα, όπως δείχνουν οι μελέτες, σε μεγάλο ποσοστό να αφήνουν την εργασία και να το μετανιώνουν αρκετά χρόνια αργότερα, όταν αντιλαμβάνονται ότι τελικά υπερίσχυσε ο φόβος «δεν θα τα καταφέρω, ας αποσυρθώ όσο είναι νωρίς».

Τα καλά νέα της ημέρας

Και όμως υπάρχουν καλά νέα! Η θέση της γυναίκας στον εργασιακό τομέα βρίσκεται στα καλύτερα επίπεδα παγκοσμίως στην ιστορία. Είναι γεγονός ότι μόλις 20 χώρες κατά μέσο όρο κυβερνώνται από γυναίκες, αλλά είναι πολύ περισσότερες από ό,τι τη δεκαετία του ’50, όπου τα ποσοστά άγγιζαν το απόλυτο μηδέν. Ταυτόχρονα αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν θεσπίσει νόμους όπου απαιτείται η εκπροσώπηση από γυναίκες στη Βουλή, ενώ εκείνες δεν καταλαμβάνουν πλέον μόνο υπαλληλικές ή διοικητικές θέσεις, αλλά δημιουργούν οι ίδιες τις επιχειρήσεις τους.

Στην Αμερική υπάρχουν σχεδόν 30 εκατομμύρια μικρές επιχειρήσεις, το 40% των οποίων ανήκει σε γυναίκες και μάλιστα 1 στις 3 είναι μητέρες. Και αν σκεφτεί κανείς ότι οι μικρές επιχειρήσεις δεν παίζουν και πολύ μεγάλο ρόλο στην οικονομία, τότε νομίζω θα αλλάξει γνώμη μόλις αντιληφθεί ότι οι μικρές επιχειρήσεις στην Αμερική αποτελούν το 99.7% όλων των επιχειρήσεων της χώρας!

Τα τελευταία χρόνια μάλιστα έχει εμφανιστεί ο όρος «mompreneur», που συνδυάζει το «mom» με το «entrepreneur», δηλαδή τη «μαμά» με την «επιχειρηματία»! Πρόκειται για τις γυναίκες που στατιστικά ξεκινούν μία δική τους επιχείρηση περίπου στα 35-40 έτη τους και δουλεύουν από το σπίτι για να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της μητρότητας. Και μπορεί να κοιμούνται ελάχιστα, μπορεί να συνεχίζουν να νιώθουν ενοχές που εργάζονται, μπορεί να παλεύουν να συνδυάσουν τα ασυμβίβαστα, αλλά τελικά νιώθουν οι ίδιες γεμάτες, και για πρώτη φορά στην ιστορία βλέπουμε τις γυναίκες επιχειρηματίες να συνεργάζονται τόσο στενά και να αλληλοϋποστηρίζονται στον άκρως ανταγωνιστικό χώρο του επιχειρείν. Μάλλον επειδή ξέρουν πόσο δύσκολα έχουν περάσει για να φτάσουν εκεί που είναι.

Το αποτέλεσμα; Οι πρώτες mompreneurs έχουν μπει ήδη στις λίστες του Forbes!
Παράλληλα ολοένα και περισσότερες γυναίκες δεν ντρέπονται πλέον που είναι πιο «ευαίσθητες» από τους άνδρες και χρησιμοποιούν αυτή την αρετή στη δουλειά τους. Έτσι οι γυναίκες διαπρέπουν σε καριέρες σε Μ.Κ.Ο., ιδρύουν δικές τους κοινωνικές επιχειρήσεις, προσπαθούν να επιλύσουν κοινωνικά προβλήματα, ενώ από τη φύση τους ξέρουν να επικοινωνούν καλύτερα με παιδιά που αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε πρόβλημα με αποτέλεσμα να χτίζουν την καριέρα τους πάνω σε αυτό.

Οι γυναίκες εμπνέουν και εμπνέονται καθημερινά. Αν το εργασιακό περιβάλλον γίνει λιγότερο εχθρικό απέναντι στο γυναικείο φύλο, τότε ολοένα και περισσότερες θα τολμήσουν να διεκδικήσουν διοικητικές θέσεις και να δημιουργήσουν τις δικές τους επιχειρήσεις. Είναι ταλαντούχες, είναι προικισμένες με γνώσεις και είναι πολύτιμες στις θέσεις ηγεσίας.

 Μελίνα Ταπραντζή, 
Ιδρύτρια Wise Greece
www.wisegreece.com