Είστε φοιτητές ή απόφοιτοι και βρίσκεστε στο στάδιο σχεδιασμού της καριέρας σας ή σε αναζήτηση εργασίας;
Τότε η απασχολησιμότητα σας αφορά.
Τι σημαίνει "Απασχολησιμότητα";

Η απασχολησιμότητα δεν έχει το ίδιο νόημα με την απασχόληση. Ενώ η απασχόληση παραπέμπει στην εργασία που έχετε μία συγκεκριμένη εποχή, κατά τη διάρκεια ή με την ολοκλήρωση των σπουδών σας, η απασχολησιμότητα είναι πιο γενική έννοια. Αναφέρεται στην ικανότητά σας να βρίσκετε συνεχή και ουσιαστική απασχόληση σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής σας σταδιοδρομίας, στην ικανότητά σας δηλαδή να εισέλθετε, να παραμείνετε και να ανελιχθείτε στην αγορά εργασίας, σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο.

Η ικανότητα αυτή επηρεάζεται αφενός από τα προσωπικά σας χαρακτηριστικά, από τις γνώσεις και τις δεξιότητες σας, καθώς και από τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεστε ως υποψήφιοι σε δυνητικούς εργοδότες και στην αγορά εργασίας γενικά. Αφετέρου, επηρεάζεται από το οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, τους κανόνες και τους θεσμούς της αγοράς και τις ευκαιρίες που παρέχει για ανάπτυξη και ανέλιξη ή/και πιστοποίηση των γνώσεων και δεξιοτήτων σας.

Στο άρθρο αυτό εστιάζουμε στα προσωπικά χαρακτηριστικά και συγκεκριμένα στις ικανότητες απασχολησιμότητας που θα πρέπει να έχετε για να αυξήσετε την ανταγωνιστικότητα σας στην αγορά εργασίας.

Ικανότητα για απόδοση: Συνδυασμός γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων

Είναι σημαντικό να συζητήσουμε τους τρεις βασικούς παράγοντες που συνθέτουν την ικανότητά σας για απόδοση στην εργασία σας, δηλαδή, τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τη στάση σας.

Γνώσεις: Αφορούν σε θεωρίες, μοντέλα, προσεγγίσεις, ή δεδομένα τα οποία μάθατε κατά τη διάρκεια των σπουδών σας σε ένα συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο καθώς και νοητικές ικανότητες που αναπτύξατε (ικανότητα να θυμάστε γεγονότα, να κατανοείτε το νόημα τους ή να τα ερμηνεύετε, να εφαρμόζετε μία ιδέα σε νέες καταστάσεις, να αναλύετε μία έννοια στα επιμέρους στοιχεία της, να συνθέτετε δεδομένα ή έννοιες και να τα αξιολογείτε). Οι γνώσεις σας πιστοποιούνται από το πτυχίο σας.

Δεξιότητες: Η εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων, όσα μπορείτε να κάνετε με τις γνώσεις που έχετε αποκτήσει, τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε για να ολοκληρώσετε μία δραστηριότητα και να πετύχετε ένα στόχο. Για να αναπτύσσετε τις δεξιότητες σας, απαιτείται συνεχής εξάσκηση και εμπειρία την οποία αποκτάτε στην πορεία της καριέρας σας. Ορισμένες από τις δεξιότητές σας πιστοποιούνται από το πτυχίο σας ή από εξειδικευμένες Πιστοποιήσεις σε διάφορους τομείς και επίπεδα όπως ξένες γλώσσες, υπολογιστές, πωλήσεις, διαχείριση έργων κ.ά.

Στάση: Πρόκειται για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεστε τις καταστάσεις που συμβαίνουν που επηρεάζεται από τα συναισθήματα, τις αξίες, την παρακίνηση, τα ταλέντα, τους στόχους σας. Είναι η συναισθηματική σας κατάσταση όταν χρειάζεται να εφαρμόσετε τις γνώσεις σας και να χρησιμοποιήσετε τις δεξιότητες σας για να ολοκληρώσετε μία δραστηριότητα ή να πετύχετε ένα στόχο. Η στάση σας προς την εργασία σας θα πρέπει να είναι θετική γιατί ο εργοδότης και οι συνάδελφοι σας την αντιλαμβάνονται  από τον τρόπο με τον οποίο συνειδητοποιείτε μία κατάσταση και αντιδράτε σε αυτήν- δηλαδή από τη συμπεριφορά σας. Η στάση σας δεν πιστοποιείται τυπικά αλλά γίνεται φανερή στον εργασιακό χώρο (και είναι γεγονός ότι όλοι καταλαβαίνουμε ποιοι άνθρωποι δεν είναι θετικοί και σπάνια τους θέλουμε γύρω μας). 

Βλέπουμε λοιπόν ότι οι γνώσεις ή οι δεξιότητες από μόνες τους δεν είναι αρκετές. Αυτό που απαιτείται είναι ο συνδυασμός τόσο μεταξύ τους όσο και με την κατάλληλη στάση και συμπεριφορά τα οποία θα συνθέσουν την ικανότητά σας να αποδίδετε στην εργασία σας αποτελεσματικά.

Ικανότητες για Απασχολησιμότητα

Ένας εργοδότης θα σας προσφέρει μία θέση εργασίας πρώτον για τις ειδικές γνώσεις και δεξιότητες που προκύπτουν από το γνωστικό σας αντικείμενο, δηλαδή το αντικείμενο των σπουδών σας. Οι γνώσεις και δεξιότητες αυτές αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την κάλυψη μίας συγκεκριμένης θέσης εργασίας, όπως, για παράδειγμα, η χρήση μηχανημάτων ή λογισμικών, ή η επικοινωνία με πελάτες ή συνεργάτες σε άλλες χώρες, και την εκτέλεση των καθηκόντων σας με τρόπο αποτελεσματικό και ανταγωνιστικό.

Επίσης, συχνά θα χρειαστείτε ανώτερες ικανότητες. Ενώ πολλές θέσεις εργασίας απαιτούν δεξιότητες επικοινωνίας, ο τομέας των πωλήσεων, της εκπαίδευσης ή της εξυπηρέτησης πελατών απαιτούν ανώτερες ικανότητες επικοινωνίας όπως, για παράδειγμα, διαπραγματεύσεις, πειθώ, ενσυναίσθηση ή μεταδοτικότητα.

Επιπλέον όμως των ειδικών ή ανώτερων γνώσεων και δεξιοτήτων, οι εργοδότες προτιμούν υποψηφίους με γενικές και μεταφερόμενες ικανότητες απαραίτητες σε όλους τους τομείς και θέσεις εργασίας. Πρόκειται για ικανότητες τις οποίες μπορείτε να μεταφέρετε σε διαφορετικές θέσεις εργασίας, οργανισμούς, ή χώρες με σκοπό την πρόσβαση, την παραμονή και την ανέλιξη σας στην αγορά εργασίας μακροπρόθεσμα. Κυρίως αφορούν τη στάση και τη συμπεριφορά σας. Ο τρόπος με τον οποίο θα τις μεταφέρετε και θα τις εκφράσετε εξαρτάται από τις απαιτήσεις και τη φύση της εργασίας που θα αναλάβετε, τις ανάγκες της επιχείρησης, τους στόχους του εργοδότη, ή το εργασιακό περιβάλλον.

Για παράδειγμα, η "δημιουργικότητα" εκφράζεται διαφορετικά σε μία διαφημιστική εταιρεία από ότι σε μία επιχείρηση μεταφορών, η "πρωτοβουλία" είναι περιορισμένη στον κλάδο της υγείας σε αντίθεση με τον κλάδο της ψυχαγωγίας, η "ομαδικότητα" εκφράζεται διαφορετικά σε ένα σχολείο από ότι σε μία ομάδα έργου (projectteam). Όπως και να εκφράζονται όμως οι ικανότητες αυτές είναι απαραίτητες.

Ποιες γενικές ικανότητες θεωρούν σημαντικές οι εργοδότες στην Ευρώπη;

Έρευνα μεταξύ εργοδοτών στην Ευρώπη ανέδειξε γενικές ικανότητες απασχολησιμότητας απαραίτητες σε όλους τους κλάδους και θέσεις εργασίας οι οποίες είναι:

• Ομαδικότητα
• Αποτελεσματική επικοινωνία
• Προσαρμογή στην αλλαγή και αποτελεσματική απόδοση σε νέες καταστάσεις
• Ανάλυση και επίλυση προβλημάτων
• Σχεδιασμός και οργάνωση
• Λήψη αποφάσεων.

Άλλες ικανότητες που κρίνονται σημαντικές περιλαμβάνουν τη(ν):

• Δια βίου μάθηση
• Απόδοση υπό συνθήκες πίεσης
• Δημιουργικότητα
• Πρωτοβουλία
• Διαχείριση χρόνου
• Γνώση της αγοράς και ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη.

Σημαντικές είναι επίσης οι ικανότητες επιχειρηματικότητας ή ενδοεπιχειρηματικότητας(η ικανότητα για επιχειρηματική σκέψη σε ρόλο εργαζομένου) που περιλαμβάνουν:

• Ανάληψη ευθύνης
• Δημιουργική σκέψη για την επίλυση προβλημάτων
• Ηγεσία (του εαυτού και των άλλων) και καθοδήγηση προς νέες πρακτικές
• Διαχείριση της αβεβαιότητας, της αλλαγής και των προκλήσεων.

Δρ. Σοφία Πρωτόπαπα
Director, Career Development Office
Hellenic American College